42170 Obrza16

kiego. Zaangażowanie się XXIII KA w walkach z 3 A umożliwiło jej skuteczne natarcie na lewe skrzydło tego korpusu, przełamanie go na styku z XX KA i zdecydowane uderzenie, w wyniku którego zostało osiągnięte kolano Narwi w rejonie miejscowości Lubiel (12 km na południe od Różana). Jeszcze tego dnia wojska gen. Romanienki przystąpiły do forsowania Narwi z marszu. Nieprzyjaciel siłami 6 DPanc i 104 BPanc próbował przeciwuderzać w rejonie na południowy wschód od Goworowa, w skrzydło przełamujących się nad Narew sił 48 A. Zanim jednak działania te rozwinęły się, dowódca 2 Armii przerzucił część sił 6 DPanc z powrotem przez Różan za Narew w celu zaatakowania przeprawionych już przez rzekę jednostek radzieckich. Niemieckie uderzenia zostały rozproszone na dwóch kierunkach, w wyniku czego nie przyniosły powodzenia, wręcz przeciwnie — „uwikłanie się w ciężkie walki", jak określał meldunek Grupy Armii „Środek"^2Ó. W rezultacie takiego rozwoju sytuacji przeprawione przez rzekę siły 48 A wznowiły natarcie i do wieczora powiększyły przyczółek w kolanie Narwi do rubieży l km na północ od miejscowości Brzeże, Orłowo.

Duży sukces uzyskała także 65 A. Dotychczas natarcie jej głównych sił na obronę XX KA rozwijało się powoli, gdyż prowadzone było w trudno dostępnym terenie Puszczy Białej. 4 września udało się im wreszcie przełamać opór nieprzyjaciela i szybko przesunąć w kierunku zachodnim poza obszar lasów. Największe powodzenie osiągnął lewoskrzydłowy 46 K A, w którego pasie natarcia znajdowała się lepsza drożnia, w tym szosa prowadząca z Ostrowi Mazowieckiej do Wyszkowa. Po osiągnięciu przez korpus rejonu Brańszczyka gen. Batów wprowadził do bitwy 1 KPanc gen. Panowa, który współdziałając z piechotą uderzył w kierunku północno-zachodnim. Pod koniec dnia wojska 65 A dotarły do zachodniego skraju Puszczy Białej, a na swym lewym skrzydle we współdziałaniu z 28 armią wyzwoliły Wyszków²⁷. Przed wojskami radzieckimi zarysowała się możliwość oskrzydlenia sił 2 A od zachodu.

W tych warunkach gen. Weiss wydał rozkaz wycofania XXIII KA i XX KA za Narew i zajęcia odcinka umocnień obronnych na tzw. pozycji wschodnioprus-kiej, przygotowanej, jak pamiętamy, jeszcze w lipcu pod kierownictwem gen. Vormanna. W meldunku Grupy Armii „Środek" decyzję tę odnotowano następująco: „W ciągu dzisiejszego dnia sytuacja tak się zaostrzyła, że rozkazano cofnięcie frontu XX i XXIII Korpusu Armijnego za Narew na wschodniopruską pozycję obronną"²⁸.

Wśród powziętych przez stronę niemiecką 4 września decyzji warto zwrócić uwagę na tę, która dotyczyła 542 DGren. Mówiłem już, że dywizja ta została zluzowana z frontu 4 A i ześrodkowała się w Legionowie, by wziąć udział

²⁶    MiD WIH. t. 312, roi. 248. kl. 7804038-7804041.

²⁷    P. Batów, op. cit., s. 476-477; A. Łuczyński, op. cit., s. 245.

²* Rozkaz dowódcy 2 Armii z 4 września 1944 r., MiD WIH, t. 312, roi. 1323, kl. 00033,00038 i 00049; meldunek Grupy Armii „Środek” z 4 września 1944 r.. MiD WIH. t. 312, roi. 248, kl. 7804038-7804041.

118