44378 Skan62

54 IV. Opracowywanie potrzebnych materiałów

optycznych, a kończąc na niekiedy bardzo trudnych do zidentyfikowania materiałach znajdujących się w Internecie. Wszystkie tego rodzaju dokumenty muszą jednak posiadać swoje własne noty bibliograficzne, które najpierw trafiają do stosownych przypisów, a później do specjalnych wykazów bibliograficznych na końcu pracy. Sporządzanie not bibliograficznych dokumentów elektronicznych różni się dość istotnie od zasad przyjętych wobec tradycyjnych źródeł informacji. Na przykład w materiałach internetowych może zabraknąć nazwisk ich twórców czy autorów, miejsca i daty ich powstania. Co więcej, dokumenty elektroniczne podlegają różnym modyfikacjom i nigdy nie wiadomo, jak długo będziemy mieli do nich dostęp.

Chociaż od kilkunastu lat czynione są próby standaryzacji opisów e-dokumentów, to jednak nie zawsze są one dobrze znane lub aprobowane, Dlatego też przez czas jakiś akceptowane będą różne sposoby opisu dokumentów elektronicznych, z tym jednak, że musi znaleźć się w nich pewne minimum informacji identyfikujących dokument. Wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, wskazujemy autora, tytuł dokumentu, typ nośnika (np. Online, CD-ROM), wydawcę i datę wydania dostępu i warunku dostępu¹. Te ostatnie informacje są obowiązkowe w odniesieniu do dokumentów online. Podajmy kilka przykładów:

—    Uziębło P.: Systemy sądowej kontroli konstytucyjności prawa TOnline], 2002 [dostęp: 30 maja 2005], htlp://pedrou.w.interia.pl/kont-rola.htm,

—    List otwarty Przewodniczącej KRRiT Danuty Waniek do Panów Lecha Kaczyńskiego i Donalda Tuska TOnline], Warszawa 21 września 2005 [dostęp: 10 października 2005], http://www.krrit.gov.pl.

5. Notatki z literatury

Pisanie pracy dyplomowej łączy się nierozerwalnie z poznawaniem rozmaitej i zwykle bardzo obszernej literatury. Nikt nie jest w stanie zapamiętać wszystkich potrzebnych informacji i opinii. Na dodatek w pracy dyplomowej musimy dokumentować cudze poglądy i wskazywać źródła informacji. Mówiąc krótko, nie napiszemy choćby najskromniejszej rozprawy bez sporządzania jeszcze innego rodzaju notatek niż fiszki bibliograficzne. Chodzi o zapisywanie cudzych opinii, definicji, klasyfikacji, ciekawych sformułowań myśli, a także faktów, liczb, uogólnień, wniosków itp.

Notatek z literatury, zwanych czasami także fiszkami, nie powinniśmy robić w zeszytach, a na luźnych kartkach, tak aby były one wygodne do gromadzenia, systematyzowania i wykorzystywania podczas pisania konkretnych fragmentów pracy. Dlatego bardzo ważny jest sposób ich przygotowywania.

Notatki z literatury powinny być sporządzane zawsze na jednakowych kartkach, najlepiej formatu A5, jednostronnie, z zaznaczeniem w tych samych miejscach i w ten sam sposób określonych informacji. W lewym górnym rogu należy zapisywać — w dużym skrócie — informację o wykorzystywanej publikacji. Prawy róg powinien być przeznaczony dla hasła identyfikującego notatkę, pozwalającego na szybkie jej zaklasyfikowanie lub odszukanie. Może to być oznaczenie bardzo konkretnego fragmentu pracy przez wskazanie jej rozdziału, podrozdziału, punktu. Z kolei lewy margines powinien być zarezerwowany wyłącznie na podawanie numerów stron, z których pochodzą przenoszone do notatek informacje. Na kartce powinno być nieco wolnego miejsca na jakieś odesłanie do innych fiszek czy do własnych uwag o bardzo różnej treści i znaczeniu dla pracy.

Jak z powyższego wynika, notatki przygotowywane na podstawie literatury powinny mieć stały układ graficzny. Oczywiście różnić się będą treścią. Czasami student zanotuje tylko kilka liczb, jedno zdanie, kiedy indziej dokona obszerniejszego streszczenia, a w jeszcze innych sytuacjach przepisze fragment tekstu dosłownie w cudzysłowie. Bywa też tak, że w ten sam sposób notuje się własne przemyślenia i dywagacje, niezależnie od tego, czy mają jakiś związek z przedstawianymi cudzymi poglądami, czy też nie. Myśli nieutrwałone bardzo łatwo umykają bezpowrotnie.

Zdarza się, że nie wszystko mieści się na jednej karcie. Wykorzystujemy wtedy dalsze karty, zawsze jednostronnie, przyjmując jakiś system numerowania czy wskazywania zależności pomiędzy nimi. Przygotowywanie kart z notkami jest czynnością indywidualną, wiąże się bowiem

1

Zob. uwagi na temat w: Z. Szkutnik: Metodyka pisania pracy dyplomowej, Poznań