53920 IMG03

558 V. Teoria opodatkowania

Ekonomiczne skutki podatków

Skutki behawioralne

•    Wpływ na pracę, wykształcenie, emeryturę.

•    Wpływ na oszczędności, inwestycje, podejmowanie ryzyka.

•    Wpływ na podejmowanie działań zmierzających do unikania po. datków, a nie do bogacenia się.

•    Wpływ na decyzje o terminie ślubu i rozwodu.

Skutki finansowe

•    Wpływ na wysokość dodatków do płac.

•    Wpływ na strukturę finansową przedsiębiorstw.

Skutki organizacyjne

•    Wpływ na decyzje o wyborze formy spółki kapitałowej bądź innych form organizacyjnych przedsiębiorstw.

•    Przeplatanie się ze skutkami finansowymi (banki kontra ubezpieczenia kontra inne formy finansowania).

Skutki w sferze równowagi ogólnej

•    Często ważne skutki pośrednie, zwłaszcza przy podatkach o szerokiej podstawie, takich jak podatek od płac i odsetek.

Skutki ogłoszenia informacji

•    Przyszłe podatki od aktywów znajdują odzwierciedlenie (zostają „skapitalizowane”) w cenie aktywów w chwili ogłoszenia informa-cji o zamiarze ich wprowadzenia.

datkowy nie powodował zniekształceń, to oczywiście nie oznacza, że chcemy, aby jednostki nie reagowały nań w ogóle.

Podatek jest nie zniekształcający wtedy i tylko wtedy, gdy jednostka łub przedsiębiorstwo nie może nic zrobić, aby zmienić wielkość swojego zobowiązania podatkowego. Ekonomiści określają podatki nie zniekształcające mianem podatków zryczałtowanych [lump-sum tates] Zniekształcenia, o których mowa, są związane z podejmowanymi pizez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa próbami zmniejszenia zobowiązań podatkowych. W praktyce wszystkie podatki obowiązujące w Stanach Zjednoczonych prowadzą - zgodnie z podaną definicją - do zniekształceń. Podatkiem zryczałtowanym jest podatek pogłówny - podatek, który jednostka musi zapłacić niezależnie od wielkości dochodu lub majątku. Również podatek, który zależy od cech nie mogących ulec zmianie (wiek, płeć), jest podatkiem zryczałtowanym. Ponieważ jednostki i przedsiębiorstwa nie mogą uniknąć płacenia podatków zryczałtowanych, podatki te nie prowadzą do zmian zachowań lub realokacji zasobów, nie licząc zmian wywołanych efektem dochodowym wynikającym ze zmniejszonego dochodu po opodatkowaniu.

Każde opodatkowanie konsumpcji prowadzi do zniekształceń: jednostka może zmienić wielkość swoich zobowiązań podatkowych, po prostu ograniczając zakupy opodatkowanego dobra. Każdy podatek od dochodu także prowadzi do zniekształceń: jednostka może zmniejszyć swoje obciążenia podatkowe, pracując mniej lub mniej oszczędzając.

W rozdziale 19 zobaczymy, że podatki zniekształcające są nieefektywne w tym sensie, że gdyby rząd zastąpił je podatkami zryczałtowanymi, to uzyskałby większe dochody bez zmiany dobrobytu jednostek. Tę samą zależność można sformułować w inny, równoważny sposób: gdyby rząd wprowadził podatki zryczałtowane, mógłby uzyskać takie same dochody podatkowe i zwiększyć dobrobyt jednostek.

Podatki korekcyjne, Do tej pory podkreślaliśmy negatywne aspekty podatków. Wynikało z nich, że system podatkowy powinien być tak skonstruowany, aby nie kolidował z efektywnością ekonomiczną. Pamiętajmy jednak, że jeśli występuje zawodność mechanizmu rynkowego, to alokacja zasobów i tak nie będzie efektywna. Podatki mogą mieć niekiedy pozytywne oddziaływanie i prowadzić do skorygowania pewnych niesprawności rynku. Przypomnijmy sobie rozważania z rozdziału 9, z których wynikało, że podatki mogą być czasami stosowane w celu zmniejszenia efektów zewnętrznych. Podatki korekcyjne (jak się je nazywa) zarówno zwiększają dochody, jak i poprawiają efektywność alokacji zasobów. W Stanach Zjednoczonych podatki takie wykorzystuje się w ograniczonym zakresie. Przykładem podatku korekcyjnego może być podatek stosowany w przemyśle chemicznym w celu pokrycia kosztów oczyszczania i pozbywania się odpadów toksycznych. Ci, którzy uważają amerykańską konsumpcję energii za nadmierną (ze względu na powodowane przez nią zanieczyszczenia środowiska), opowiadają się za wprowadzeniem podatku energetycznego, który miałby doprowadzić zarówno do zwiększenia dochodów budżetowych, jak i do zmniejszenia roz-

Podatki a efektywność ekonomiczna

Wszystkie podatki oddziałują na zachowania (zmniejszają siłę nabywczą); zniekształcenia związane są z działaniami podejmowanymi przez ludzi w celu uniknięcia podatków, np. własne zobowiązania podatkowe można obniżyć dzięki ograniczeniu czasu pracy.

Podatki zryczałtowane są podatkami stałymi i nie zmienią ich żadne działania poszczególnych osób.

Podatki korekcyjne-, dzięki nałożeniu podatków na pewne działania, takie jak zanieczyszczanie środowiska, prowadzące do powstania ujemnych efektów zewnętrznych, jednocześnie zwiększają się dochody budżetowe i wzrasta efektywność ekonomiczna.