78983 Inżynieria finansowa Tarcz4

14 Rynek kapitałowy...

Załóżmy, że państwo wykorzystało rynek finansowy do zaciągnięcia długu publicznego. Gospodarstwa domowe, jako nabywcy obligacji skarbowych, zwiększą swój majątek i zajmą w relacji do państwa jako emitenta pozycję wierzyciela. Państwo uzyska środki dla sfinansowania potrzeb publicznych, odnotuje wzrost łącznego stanu zadłużenia i obejmie pozycję dłużnika. Instrument finansowy stał się więc wiązką praw i obowiązków, zaś rynek dla obrotu tym produktem stał się ośrodkiem przepływu siły nabywczej między podmiotami sektora niefinansowego. Rynek finansowy jako „ogniwo łączące” skojarzył więc pożyczkodawców i pożyczkobiorców.

Czy w każdym segmencie rynku finansowego mechanizm wywołujący transformację aktywów uczestników rynku i zawiadujący przepływami siły nabywczej działa w ten sam sposób? W powszechnie utrwalonym podejściu, lecz już anachronicznym z uwagi na rosnącą złożoności rynku finansowego, wyróżnia się trzy jego segmenty:

1. rynek pieniężny,

2. rynek kapitałowy,

3. rynek walutowy.

W nazwie rynku finansowego i w nazwie wspomnianych jego części, zawiera się jedynie bardzo ogólne wskazanie na charakter produktów, podlegających na tych rynkach obrotowi. Identyfikacja cech tożsamości segmentów rynku finansowego wymagać więc będzie zastosowania obszerniejszej analizy porównawczej, podporządkowanej w pierwszym rzędzie próbie wyodrębnienia różnicy zasadniczej. Ten znak tożsamości rynku pieniężnego, kapitałowego i walutowego - to co nazywamy differentia specifica - daje się uchwycić tylko poprzez sprecyzowanie ich centralnej funkcji ekonomicznej. W tabeli 1.1 zawarto rezultaty porównania rynku pieniężnego i rynku kapitałowego-

Kryterium czasu, często stosowane w definiowaniu rynku pieniężnego i kapitałowego, a także używane we wszelkich próbach wytyczania przebiegającej pomiędzy nimi granicy, może grać rolę tylko drugorzędną. Wystarczy zauważyć, że w przypadku tzw. rolowania instrumentu rynku pieniężnego może dojść de facto do wydłużenia terminu jego zapadalności ponad jeden rok. Dlatego „mocnym testem” w identyfikacji immanentnych cech rynków może być tylko kryterium ich centralnej funkcji ekonomicznej. Rynek pieniężny służy procesowi podziału, gdyż dzięki sobie właściwym instrumentom i operacjom, kształtuje płynność w całym systemie gospodarczym. Z kolei podmioty gospodarujące, rozporządzające dostateczną płynnością finansową, mają zdolność angażowania się w transakcje gospodarcze; są zdolne wpływać na ruch okrężny towarów i usług (a więc inaczej mówiąc - wpływać na proces podziału). Rynek kapitałowy natomiast pozwala podmiotom gospodarczym mobilizować kapitał dla celów inwestycyjnych. W rezultacie, w mikroskali wpływa - poprzez inwestycje - na warunki realizacji produkcji przedsiębiorstw sfery realnej, zaś w makroskali tworzy warunki wzrostu gospodarczego.

Tabela 1.1. Rynek pieniężny a rynek kapitałowy - analiza różnic

Kryterium różnicujące	Rynek pieniężny	Rynek kapitałowy
Charakter dominujących strumieni finansowych	Krótkoterminowy kapitał pożyczkowy	Średnio- i długoterminowy kapitał udziałowy i pożyczkowy
Papiery wartościowe podlegające obrotowi	Bony skarbowe, bony komercyjne i podobne instrumenty zbudowane na bazie weksla (i konstruowane na zasadzie dyskonta)	Akcje i obligacje, certyfikaty inwestycyjne
Termin realizacji praw z instrumentu finansowego (jego okres zapadalności)	Do jednego roku	Powyżej jednego roku, lub wręcz bez podawania czasowej granicy roszczeń (jak np. w akcjach)
Ośrodek handlu	W sensie fizycznym nie istnieje	Giełda
Rozmiary pojedynczych transakcji (rynek detaliczny czy hurtowy?)	Rynek hurtowy dla dużych podmiotów instytucjonalnych	Rynek detaliczny i zarazem hurtowy (transakcje pakietowe)
Istota sprawowanych funkcji	Służy sferze podziału, głównie przez regulowanie płynności w obrocie gospodarczym	Służy sferze produkcji, głównie przez mobilizowanie kapitałów dla celów inwestycyjnych

Źródło: Opracowanie własne