240 241 (9)

240 URAZY I USZKODZENIA SPORTOWE

Zawsze trzeba pamiętać, że okresowo pojawiające się wysięki, w następstwie większych lub nietypowych wysiłków fizycznych, stanowią bardzo czuły wskaźnik zagrożenia procesem przedwczesnego zużycia stawu.

Należy przypomnieć, że wysięki występują z pewnym opóźnieniem w stosunku do zwiększonej aktywności fizycznej.

Postępowanie Niestabilności ostre

Postępowanie uzależnione jest od rozległości uszkodzenia. Rozróżnia się: I stopień - niestabilność lekka - wiotkość stawu 3-5 mm, powstała przy częściowym naderwaniu i rozciągnięciu więzadła; Ii stopień - niestabilność umiarkowana - występuje wiotkość stawu 5-10 mm przy częściowym rozerwaniu więzadła; III stopień - niestabilność duża - ruchomość patologiczna powyżej 10 mm, przy przerwaniu ciągłości więzadła.

Jakkolwiek w I i II stopniu niestabilności wchodzi w grę leczenie zachowawcze lub czynnościowe, w III stopniu najczęściej operacyjne, to jednak reguły te nie obowiązują w leczeniu osób młodych i sportowców, którzy zazwyczaj muszą być leczeni operacyjnie.

Wskazania do leczenia zachowawczego przedstawiają się następująco: staw musi być stabilny w wyproście, zaś w zgięciu do 30° boczna niestabilność nie może przekraczać 10°. Przednio-tylna stabilność stawu musi być zachowana. Z innych zmian należy wymienić niewielkiego stopnia wysięk w kolanie, niewystępowanie zmian w kośćcu na zdjęciach rtg oraz krótkotrwałe, trwające do 24 godzin, ograniczenie ruchomości kolana. Do wyraźnej poprawy stanu miejscowego dochodzi po 7-8 dniach.

Na wstępie wykonuje się nakłucie stawu. Jeśli stwierdza się krwiak, unieruchamia się kończynę na okres 4 tygodni w pozycji zgięcia, celem zbliżenia przyczepów więzadeł pobocznych oraz zwiotczenia więzadła krzyżowego. Podczas unieruchomienia chory wykonuje intensywne ćwiczenia izometryczne mięśni uda i goleni, co zapewnia utrzymanie potrzebnego tonusu mięśniowego. Po okresie unieruchomienia, różnie długiego w zależności od stopnia i liczby uszkodzenia elementów więzadłowych, stosuje się stabilizator kolana oraz podejmuje ćwiczenia czynne i bierne mięśni uda i goleni przez okres 12-14 tygodni (obowiązuje zakaz obciążania kończyny).

Pożyteczną odmianę leczenia zachowawczego stanowi leczenie czynnościowe. Metoda polega na zastosowaniu wyciągu nadkostkowego w ułożeniu na szynie Grucy, przy kolanie zgiętym do 30°. Wyciąg bezpośredni znosi ruchy rotacyjne, zaś ustawienie zgięciowe w kolanie zapobiega napinaniu się tylnej torebki i więzadeł pobocznych oraz odbarcza więzadło krzyżowe. W fazie ostrej możliwe są tylko ćwiczenia izometryczne całej kończyny. Po ustąpieniu fazy ostrej (3-4 tygodnie) rozpoczyna się okres ćwiczeń izotonicznych przy zmianie płaszczyzny, co daje bierne ruchy w stawie. Następnie, przez kolejne 2-3 tygodnie prowadzi się bierne zginanie kolana w zakresie 30°-90°. Wyciąg szkieletowy utrzymuje się do 8-10 tygodni. Zastosowanie ćwiczeń oporowych pozwala na dalszą poprawę stabilności kolana. Częściowe obciążanie kończyny możliwe jest po 12-14 tygodniach. U osób młodych, ze sprawnym aparatem mięśniowym, metoda ta rokuje szybki powrót sprawności kończyny.

W niestabilnościach III stopnia zaleca się leczenie operacyjne, gdyż jedynie wczesne zbliżenie kikutów i wzmocnienie więzadeł rokuje powrót do poprzednio uprawianej dyscypliny sportu czy zawodu. Szczególnie korzystnie rokują przypadki, w których więzadła zerwane są w okolicy przyczepów, co zapewnia dobre ukrwienie miejsca zeszycia.