25 (218)

Agnieszka Olczak - Zabawy w role j<tko iposób uczenia sif przez dzieci... 99

1.    zachowania sprzyjające zabawie (pozytywne),

2.    zachowania niesprzyjające (negatywne) '².

Zatrzymam się w tym miejscu na analizie zachowań sprzyjających zabawie dziecka, do których D. Waloszek zalicza:

-    dyskretną, subtelną obecność obok i wśród dzieci;

-    znajomość możliwości, szans, potrzeb dzieci, zróżnicowania między nimi;

-    refleksyjność, spokój reakcji nauczyciela na zachowania dzieci;

-    regulowanie zachowaniem dzieci;

-    wyposażenie otoczenia, zagospodarowanie czasu dzieci i nauczyciela;

-    zagospodarowanie przestrzeni;

-    humor, dowcip, żart w zachowaniu nauczyciela⁵'.

Inne czynniki pozytywne'¹ zależne od nauczyciela to:

kultura współżycia i liczenie .się z drugim człowiekiem;

uczenie odpowiedzialności - najpierw za zabawkę, a później za siebie, za drugiego człowieka;

-    szacunek dla cudzej pracy;

-    tworzenie odpowiedniego, życzliwego nastroju, nacechowanego bezpieczeństwem i zrozumieniem.

Przede wszystkim nauczyciel powinien być bacznym obserwatorem zabaw dzieci, w szczególności zabaw w role, na ich podstawie bowiem może domyślać się, czym dziecko żyje, jaki jest jego świat, co o nim wie, co wie o ludziach, jak ich spostrzega, jak się do nich odnosi i jak oni odnoszą się do niego. Uważne obserwowanie dzieci pozwala także nauczycielowi dostrzec moment, w którym powinien wkroczyć w zabawę, na przykład ze względów bezpieczeństwa. W zabawach w role zachowania i reakcje dzieci są najbardziej swobodne, dlatego stanowią dla nauczyciela bogate źródło wiedzy'’ o nich, pozwalają planować dalsza pracę, odkrywać zainteresowania dzieci.

Jeśli chodzi o rolę nauczyciela w samym przebiegu zabawy, to w grupie dzieci młodszych polega ona na bawieniu się razem z nimi na zasadach równorzędnego partnera, wzbogacaniu zabawy w nowe treści. Grupy dzieci starszych preferują zabawę z rówieśnikami, od nauczyciela oczekują tylko życzliwej obecności, czuwania nad udziałem wszystkich dzieci, zmianą ról, interwencji w razie konfliktu.

Nauczyciel powinien chwytać każdą okazję do wychowawczego oddziaływania*’, „przemycać" w zabawie pożądane treści, uczyć zachowań społecznych, negocjacji, porozumienia, tolerancji, szacunku, współpracy, kompromisu. Podczas zabaw w role najłatwiej jest także, moim zdaniem, wygaszać zachowania

•' Tamże, s. 83; Z. Topińska: Kierowanie zabawą dziecka tu przedszkolu a warunki jego aktywności, PZWS, Warszawa 1%1,s. 80 121.

” U. Waloszek: Zabawa. Edukacja...»tlz. cyt., s. 83-11.3.

^H /.. Topińska: Kierowanie zabawą.... tlz. cyr.. s. 94-121.

M. Marciszonck: Zabawy tematyczne..., dz. cyc., s. 6:3-64.

Z. Topińska: Kierowanie zabawą...> dz. cyt., s. 94.