264 265 (3)

amplitudy, po czym następuje spadek wartości mocy, względnie ostry. Czas narastania „czoła” impulsu jest przeciętnie dwa razy dłuższy niż czas spadku mocy impulsu. (Ryc. 140).

Ostrość wzniesienia impulsu eksponencjalnego zależy od czasu jego trwania: im czas impulsu jest mniejszy, tym bardziej ostre jest jego wzniesienie, lecz traci on wówczas swe właściwości eksponencjalne (Ryc. 141).

Impulsy eksponencjalne mają zastosowanie w elektrodiagnostyce oraz w elektrostymulacji mięśni wykazujących częściowy lub całkowity odczyn zwyrodnienia.

W terapii stosować można większe dawki mocy prądu eksponencjalnego (do 30 mA) niż galwanicznego, ponieważ nie wywołuje on przykrych wrażeń czuciowych.

Czas impulsu (t) wynosić może od 1000 ms do 0,1—0,5 ms; czas przerwy (R) od 1 ms do 2000 ms ew. 5000 ms. Częstotliwość prądu jest zależna od czasu impulsu (t) i czasu przerwy (R). Przy obliczaniu częstotliwości uwzględniamy sumę wartości czasu impulsu i przerwy (t + R).

Jeżeli w prądach impulsowych przerwy pomiędzy pojedynczymi impulsami wynoszą do 2000 ms przyjmujemy, że prąd zachowuje względną ciągłość przepływu impulsów. Gdy czas przerwy wynosi powyżej 2000 ms (do 5000 ms) mamy do czynienia raczej z pojedynczymi impulsami, które mają zastosowanie do badań elektrodiagnostycznych oraz do stymulacji mięśni słabych, łatwo ulegających zmęczeniu przy użyciu szybko powtarzających się impulsów.

Określamy prąd eksponencjalny jako równy (ciągły), jeśli przez cały okres jego przepływu impulsy zachowują jednakową wartość mocy, czasu i przerwy; natomiast jest on przerywany, jeśli po okresie jego przepływu w sposób ciągły występuje określona przerwa i cykl ten powtarza się. Jeżeli szczytowa wartość mocy (amplitudy impulsu) w każdym kolejnym impulsie ulega zwiększeniu aż do pewnej określonej wartości, po czym występuje spadek mocy poszczególnych impulsów o tej samej charakterystyce, wówczas okresowo zmienia się wartość impulsów tworząc tzw. prąd impulsowy falujący (ryc. 142). Ilość falowań może być dowolnie regulowana, przeważnie od 6 do 30 na minutę.

Ryc. 142. Prąd impulsowy falujący

Właściwości lecznicze impulsów eksponencjalnych

Zasadniczą właściwością impulsów eksponencjalnych jest zdolność wywoływania skurczu mięśnia nawet wówczas, gdy wykazuje on odczyn zwyrodnienia i nie jest pobudliwy na bodziec prądu galwanicznego i fa-radycznego. Właściwość powyższa zależy od powolnie narastającej mocy prądu w impulsie eksponencjalnym oraz od możliwości dostosowania czasu impulsu do stanu pobudliwości niedowładnego mięśnia. Im większy jest stan uszkodzenia układu nerwowo-mięśniowego, tym większy należy stosować czas impulsu i czas przerwy między impulsami.

W mięśniu zdrowym impuls prostokątny wywołuje błyskawiczny, silny skurcz, ponieważ moc prądu wzrasta nagle. Jeżeli impuls prostokątny przekształcać się będzie w impuls eksponencjalny, wówczas siła skurczu mięśnia zdrowego słabnie, ponieważ posiada on zdolność ako-modacji (przystosowania) do powolnie wzrastającej mocy bodźca prądu (ryc. 143).

Siła skurczu mięśnia zdrowego jest w przybliżeniu trzykrotnie większa w odpowiedzi na bodziec impulsu prostokątnego niż trójkątnego przy użyciu tej samej mocy prądu.

W mięśniu chorym impuls prostokątny wywołuje skurcz powolny i słaby, natomiast przy stymulacji impulsem eksponencjalnym uzyskuje się wyraźny, efektywny skurcz mięśnia.

Ryc. 143    Ryc- 144

Ryc. 143. Zależność siły skurczu zdrowego mięśnia od diagramu impulsu (zdolność akomodacji zachowana): a — wykres impulsów (stopniowe przejście od impulsu prostokątnego do trójkątnego), b — wartość siły skurczu mięśnia odpowiadająca impulsom prądu (wg Gillerta)

Ryc. 144. Zależność skurczu mięśnia z całkowitą reakcją zwyrodnienia od rodzaju impulsu: a — wykres impulsu, b — siła skurczu mięśnia (wg Gillerta)

Przy całkowitym odczynie zwyrodnienia mięsień zarówno na impuls prostokątny, jak i trójkątny odpowie skurczem o tej samej sile, czyli że ■wykazuje on zniesioną zdolność akomodacji (ryc. 144).

Działanie impulsów eksponencjalnych na mięśnie odnerwione (porażone) lub niedowładne jest więc wybiórcze. Mięśnie zdrowe w otoczeniu mięśnia chorego słabo reagują na ten rodzaj impulsów, gdyż zachowały zdolność akomodacji.

W niedowładach, gdy pobudliwość mięśnia na bodźce prądu jest zachowana, impulsy eksponencjalne dają skurcze bardziej efektywne od uzyskanych przy stosowaniu stymulacji prądem galwanicznym, a zwłaszcza faradycznym, który szybko wywołuje stan zmęczenia mięśnia.

265