DSC00623 (8)

OWi»

LUTERAŃSKA LITURGIA

- kazanie z pieśniami i modlitwami, po czym następowały polecenia, obwieszczenia, lit. zamykająca. Wywoływało to protesty.

Oświecenie usiłowało zracjonalizować liturgię (yernUnftiger Gottesdienst), szczególnie silny nacisk położono na kazanie. Liturgia i jej sprawowanie stały się przedmiotem refleksji naukowej.

W XIX i XX w. zauważalne jest odchodzenie od oświeceniowej wizji liturgii. Dali temu wyraz: F. Schleiermacher (1768—1834), najstarsi przedstawiciele

Ruchu Liturgicznego w protestantyzmie (Altere liturgische Bewegung - Smend, Spittal), teologia wyznaniowa (Kliefoth, Lohe, Hofling, Hamack). a także Nowy (Młodszy) Ruch Liturgiczny (Jiingere liturgische Bewegung). Zaznaczyło się przechodzenie od jedności kultu do pluralizmu, a po II wojnie światowej powrót do uporządkowanej jedności. Znalazło to wyraz w wydaniu Agendy przez VELKD (Vereinigte Evangelisch-Lutherischen Kirche Deutschlands). Prace nad Agendą (Agende I) rozpoczęto w 1945, wydano ją w 1955 (kolejne wyd. 1957, 1981). Przygotowywano ją we współpracy z EKU (Evangelische Kirche der Union, wcześniej PreuBische Land kirche, od 1919 Kirche der AltpreuBischen Union). Związek ten wydał również własną Agende I w 1959.

Zgodnie z Agendą z 1955 porządek Wieczerzy Pańskiej jest następujący:

1.    Przygotowanie — Rusteteil (fakultatywnie): wyznanie grzechów i prośba o przebaczenie lub przyjęcie przebaczenia;

2.    Wejście: Introit (chór) i/lub pieśń wstępu (wspólnota), Kyrie, Gloria, kolekta;

3.    Lit. słowa (Wortteil): epistoła, Alleluja, Pieśń gradualna, Ewangelia, Credo (nicejskie lub apostolskie), kazanie, ogłoszenia, ofiara dziękczynna (i fakultatywna* modlitwa dziękczynna), modlitwa powszechna (allgemeine Kirchengebet);

4.    Wieczerza Pańska: prefacja, Sanctus, Pater noster, słowa ustanowienia lub prefacja, Sanctus (fakultatywnie), Modlitwa eucharystyczna (epikleza), słowa ustanowienia (fakultatywnie), Modlitwa eucharystyczna II (anamneza), Pater noster, przekazanie pokoju, „Baranku Boży”, Komunia;

5.    Zakończenie, kolekta dziękczynna, rozesłanie, błogosławieństwo aaronickie (Lb 6).

Osobliwością jest możliwość liturgii bez Wieczerzy Pańskiej. Po modlitwie powszechnej następuje Ojcze nasz i rozesłanie. Pozostawia się to decyzji wspólnoty. Do Agendy dołączone są odpowiednie wskazania (.Anweisungen zum Gebrauch der Agende), których nie traktuje się jako prawo.

Odpowiednie reformy podejmują także Kościoły luterańskie w krajach skandynawskich, w Szkocji, Holandii, gdzie grupa Liturgische Kring (G. van der Leeuw) podała swoje projekty w 1925 i 1941; istnieje też księga Dienstboek (Utrecht) z 1955 podejmująca opracowanie agend, oraz wykazujące duże wpływy ekumeniczne Ókumenische Ordinarium, 1968. W USA w 1962 powstała Consultation on Church Union (COCU) łącząca różne Kościoły: anglikanów, metodystów, prezbiterianów, kongregacjonistów, uczniów Chrystusa. Ogłosiła ona The Sacrament of the Lord's Supper. W 1991 VELKD i EKU zaproponowały projekt „odnowionej Agendy”. Projekt ten dzieli liturgię na cztery dziedziny: Otwarcie i Zwołanie; Przepowiadanie i Wyznanie; Wieczerza Pańska; Posłanie. Dziedziny te mogą być różnie „wypełnione”. Wiggermann (Handbuch der Liturgik, 159), kończąc charakterystykę U., twierdzi, że znajduje się ona dziś „pomiędzy zachowaniem a przetrwaniem, pomiędzy ojczyzną (tożsamość - BN) i wyjściem, kontynuacją i aktualizacją”.