266 (36)

266    Część IV

spatki H pajkać Jf pajuńciać 'spać' ze Stanisławowa (ustnie od mgr Myśliwców ny),

lulupatki H luluspatki 'spać' z okolic Lublina (od mgr Hcmiczkówny), lulaj Kaziu, spatki z Lubelskiego (SGP Karłowicza), spatki, spateńki, luli... luleńki - ust. /. Litwy (SCP), spatki //spaluchuy z okolic Kowla (od mgr Kucałowej), spatuclmy 1/ spał usiać z Warszawy (od mgr Leszczyńskiej),

Śpiuńciać z Krakowa, ale czy krakowskiego pochodzenia? (ustnie od prof. Nitscha).

W większości wymienionych form pojawia się element-A'-, dla którego trzeba by poszukać jakiegoś innego, ogólniejszego wyjaśnienia, bo przedstawione wyżej chyba nie wystarczy.

1957

O przymiotnikach ekspresywnych na -ułki (częściowo też -uśki) w języku polskim

I. We współczesnym języku polskim system słowotwórczy przymiotników ekspresywnych jest bardzo rozbudowany. Z dokonanego wyliczenia' wynika, że we współczesnej polszczyźnie najczęściej występują przymiotniki na -ulki (102 formacje; łącznie z wariantami alternacyjnymi), przymiotniki na -uchny (62 formacje), poza lym przymiotniki na -uśki (27 formacji) oraz przymiotniki na -eńki (19 formacji). Są też przymiotniki ekspresywne utworzone przyrostkami złożonymi, jak -uteńki (56 przymiotników) i -usieńki (-10 przymiotników).

2.1. Interesującym zagadnieniem może być to, jakie zachodzą relacje między tymi typami przymiotnikowymi. Tutaj przyjrzę się trochę bliżej - na podstawie SDor - tylko wzajemnemu stosunkowi między przymiotnikami na -uśki a przymiotnikami na -ulki, potem spróbuję podjąć problem historii i genezy przymiotników na -utki.

Gdy chodzi o zagadnienie pierwsze, a więc problem wzajemnego stosunku przymiotników na -uśki i ulki wc współczesnym języku polskim, to przede wszystkim trzeba stwierdzić, że - poza dwoma wyjątkami - wszystkie przymiotniki na-uśki mają swoje odpowiedniki na -utki. Owe dwa wyjątkowe przymiotniki na -uśki, nie mające swoich odpowiedników na -ułki, to chytruski i takuśki. Być może ową wyjątkowość należy tłumaczyć tym, że czynnikiem hamującym połączenie się tematów chytr- i tak- z przyrostkiem -ułki by ła obecność spółgłoski -t- w tych tematach. Byłby to kolejny ciekawy przykład na unikanie w (niektórych) strukturach słowotwórczych powtarzania się dwóch jed n a k owych s pół gł ose k.

A co wyniknie z dalszego porównania owych jakoś „konkurencyjnych" przymiotników na -utki i -uśki? Swoje porównanie odpowiednich par na-utki i -uśki ujmę w ten sposób, że po przytoczeniu danych form przymiotnikowych podam w nawiasie - po każdej z tych form - liczbę przykładów ilustrujących w SDor daną formę oraz słownik, w którym dana forma była po raz pierwszy odnotowana; brak przykładów ilustrujących dany przymiotnik zaznaczam jako

¹ Na podstawie Indeksu o ter go do SDor 1973.