34

zaczyna przypominać coraz bardziej mecz towarzyski i gruncie rzeczy staje się formą widowiska. Oznacza to zintegi^ wanie normatywne elit; konsolidowanie demokracji i stopnioy^ przyjmowanie interpretacji polityki w kategoriach charaktery^ tycznych dla spektaklu. Należy jednak zaznaczyć, że ta przemian^ może, lecz nie musi, zachodzić.

Nieznajomość reguł lub ich kontestacja przez znaczne częśej społeczeństwa i ich politycznych przedstawicieli prowadzi do 04. rzucania wyników symbolicznej gry politycznej i uznawania lityki za arenę walki.

5. Teoretyczne konsekwencje stosowania analogii polityki do gry

Pojmowanie polityki w kategoriach spektaklu mieści się yr integracyjnej teorii społeczeństwa^{1 2}. W ujęciu tym system spo-łeczny charakteryzuje się swoistą jednością, którą można określić jako sytuację harmonijnego współdziałania wszystkich części systemu społecznego³. Nie generują one trwałych konfliktów, których nie można ani rozwiązać, ani regulować. W V w. p.n.e. Grecy sądzili, że pojęcia zdrowia i choroby można stosować do społeczeństwa. Wskazywali na warunki eunomii, ładu, zdrowia ^ społecznego, oraz dysnomii, czyli nieładu, choroby społecznej³. ■ Konflikt jest więc w ujęciu funkcjonalizmu strukturalnego pato-f logicznym stanem organizmu, złem z którym należy walczyć. Trzeba także w taki sposób określić warunki funkcjonowania społeczeństwa, aby ograniczyć maksymalnie możliwości powstawania ognisk chorobowych. Z tego względu dochodzenie do rozstrzygnięć o podziale wartości społecznie cenionych powinno zo-

stać przeniesione na sceną polityczną, na której główni twórcy spektaklu, w zależności od posiadanych zasobów, podejmują w sposób symboliczny i rytualny (choć także faktyczny) decyzje

0    zaspokajaniu określonych żądań widzów (otoczenia systemu)

1    jednostek odtwarzających role polityczne.

Gra polityczna w stabilnych systemach demokratycznych ma na ogół postać kooperacji. Celem aktorów w rolach politycznych jest przede wszystkim powodzenie konkretnego przedstawienia. Demokratyczne instytucje mają stwarzać każdej z liczących sią sił politycznych szansą na odniesienie sukcesu. Niepowodzenie w warunkach demokratycznych powinno być bardziej atrakcyjne niż przyszłość w warunkach alternatywy niedemokratycznej. Aktorzy godzą sią wiąc odtwarzać mniej interesujące role w systemie politycznym (np. opozycji), ponieważ wierzą, że jeśli bądą akceptować konwencją sztuki, mają szansą na odmianą losu w przyszłości, a ich chwilowe niepowodzenie nie jest równoznaczne z klęską¹⁰¹.

W polityce pojmowanej jako spektakl istnieją oczywiście także interesy rozbieżne i sprzeczne. Przeważają jednak te, których realizacja pozwala na współpracą różnych aktorów politycznych, a niejednokrotnie jej wręcz wymaga. Pojawiające sią sprzeczności mąją charakter subiektywny, a nie wynikający z obiektywnych uwarunkowań strukturalnych. Polityka staje się grą o sumie nie-zerowej. Kooperacja daje szansę wypracowania wartości, których żadna z konkurujących sil politycznych nie byłaby w stanie osiągnąć samodzielnie. Wykonawcy roli władzy pełnią funkcję pozytywną, koordynującą, integrującą i zwiększającą efektywność¹⁰⁸.

Punkcjonaliści strukturalni postrzegają budowę społeczeństwa jako efektywnie zintegrowany system utrzymywany w równowadze przez ustalone i powtarzające się procesy. Istota takiego ujęcia polityki sprowadza się do kilku podstawowych założeń¹⁰⁸.

¹⁰⁷    Por. A, Przeworski, op. cit., s. 135/136.

¹⁰⁸    Szerzej: J, Jakubowski, Władza czy gra o sumie zerowej, w: T. Buksiński (red.), Idee filozoficzne w polityce, Poznań 1998, s. 179.

¹⁰⁹    Szerzej: K. Dahrendorf, Teoria konfliktu w społeczeństwie przemysłowym w: Elementy..., s. 432; T. Bodio, Stabilność i zmienność zachowań politycznyci .Studia Nauk Politycznych” nr 5-6 z 1987, s. 80-85.

(

1

Przyjmuję klasyczne sformułowanie tej teorii dokonane przez T. Parsonsa

2

m.in. w: The Structure of Social Action, New York 1937; The Sociał System, London 1962.

3

A.R. Radclifte-Brown, O pojęciu funkcji w naukach społecznych, w: Ele-menty..., 9. 190-198.

¹⁰⁶ Szerzej: ibidem, s. 193/194.