34 (457)

72 PODSTAWOWE POJĘCIA I MODELE

Nieco inaczej, lecz w swej intencji podobnie, przedstawiała proces komunikowania JL Tetelowska [1962], odróżniając funkcję zamierzoną przekazu, czyli najprościej mówiąc, zamysł komunikatora przekazania odpowiednich treści w pewnej formie, funkqę nadaną w procesie kodowania, czyli atrybuty samego przekazu odnoszone do systemu kultury, w której powstał, oraz funkqę pełnioną, rzeczywiste oddziaływanie przekazu na odbiorcę. Funkcje te nie pokrywają się wzajemnie, na przykład zamiar perswazyjny może być odczytany opacznie, jako prowokacja, a rzetelne informowanie, jako manipulacja. Proces komunikowania nie odbywa się w próżni społecznej, jest stale modyfikowany przez naturę wykorzystywanego medium (co jest możliwe do pokazania) oraz przez naturę kontroli społecznej (co jest dozwolone) [Mrozowski, 1991: 52].

Barnlund [1968] w swym transakcyjnym (transactional) modelu komunikowania wykorzystał sugestie Gerbnera. F. Dance [A helical model of communica-tion, 1967: 296] podkreślał, że proces komunikowania „stale zmierza naprzód i stąd zawsze do pewnego stopnia jest zależny od przeszłości, która formuje stan obecny i przyszłość". Autor stwierdza, że graficznym obrazem procesu komunikowania nie jest ani linia prosta, ani koło (przy wprowadzaniu pojęcia sprzężenia zwrotnego), lecz spirala lub śruba.

Model falowy [HUB, 1974]

W literaturze amerykańskiej znajdujemy model, który swą formą graficzną odbiega od wcześniejszych konstrukqi. Jest on wspólną propozycją trzech autorów - Hieberta, Unguraita i Bohna (w skrócie - HUB), którą przedstawia rysunek 22.