3 (153)

28 I. Uwarunkowania jakości życia osób z niepełnosprawnością

ruchu, mieszkające głównie w mieście (21 osób), o proporq'i płci zbieżnej z opisaną w grupie „Gł".

Z uwagi na możliwe trudności związane z ograniczonymi możliwościami intelektu, interpretacji pojęć oraz zaburzeniami percepcji w grupach osób z upośledzeniem umysłowym oraz uszkodzeniem wzroku i słuchu badania prowadzono w sposób zindywidualizowany.

Wyniki badań własnych

Analiza danych zebranych z pomocą kwestionariusza Schalocka i Keitha pozwoliła określić strukturę oceny jakości życia w poszczególnych badanych grupach (tab. 1).

Tab. 1. Ocena jakości życia osób z upośledzeniem umysłowym („Up"), uszkodzeniem wzroku („Wz"), słuchu („SI") oraz narządu ruchu („R") - średnie, odchylenia standardowe, kategorie wyników

Gr.	M.	s	Kategorie wyników
			wysokie	średnie	niskie
zadowolenie
Up	23,60	3,00	9	21	-
Wz	21,27	4,16	5	23	2
SI	22,27	2,66	4	26	0
R	18,47	4,82	2	9	19
produktywność
Up	13,20	1,16	-	-	30
Wz	12,70	1,12	0	0	30
SI	12,57	0,89	0	0	30
R	12,33	2,96	0	1	29
niezależność działania
Up	24,03	3,51	10	19	1
WZ	24,90	4,07	13	15	2
SI	23,20	2,34	5	25	0
R	22,67	5,79	9	17	4
integracja ze społeczeństwem
Up	21,63	4.48	6	22	2
Wz	24,50	3.35	13	17	0
Sł	22,30	3,37	5	24	1
R	16,50	5,15	0	16	14
wyniki całkowite
Up	82,57	9,34	18	11	1
Wz	83,40	9.86	19	11	0
Sł	80,27	5,99	17	13	0
R	70,63	15,56	9	12	9

Analiza danych liczbowych zawartych w tab. 1 pozwala określić ogólny poziom jakości życia badanych osób z różnym typem niepełnosprawności i dokonać gradacji poszczególnych obszarów składających się na ten poziom.

Najwyższa ocena jakości życia w jego ogólnym wymiarze jest udziałem młodzieży z uszkodzeniem narządu wzroku, przy czym kształtowana jest ona przede wszystkim przez poczucie znacznej niezależności i samodzielności działania oraz decydowania w sprawach o różnym stopniu ważności (wydatkowanie pieniędzy, korzystanie z pomocy lekarza, posiadanie klucza do własnego domu, decydowanie o odwiedzinach przyjaciół). Istotne znaczenie dla wyższej oceny jakości życia tej młodzieży ma również poczucie integraq'i ze społeczeństwem opisane w wymiarze możliwości utrzymywania pozytywnych kontaktów sąsiedzkich i przyjacielskich, przynależności do form zorganizowanych spędzania czasu, wreszcie czynnego udziału w dostępnych formach rozrywkowych. Co interesujące, małe znaczenie dla ogólnego wymiaru oceny jakości życia osób słabo widzących ma poczucie satysfakcji z niego odnoszonej do sytuacji rodzinnej, społecznej i materialnej, a kształtowane przez wymiar przyjemnych zdarzeń i sukcesów, brak problemów. Co zrozumiale, z uwagi na brak pracy zawodowej badanych, podobnie jak w pozostałych grupach, produktywność przyjmuje najmniejszy udział w kształtowaniu poczucia jakości życia.

Na drugim miejscu pod względem oceny jakości życia w wymiarze ogólnym znalazła się młodzież z upośledzeniem umysłowym. W jej przypadku konfiguracja poszczególnych aspektów składających się na ogólny wymiar oceny jest nieco odmienna niż w grupie poprzednio analizowanej, chociaż najistotniejsze, podobnie jak tam, jest poczucie własnej niezależności, samodzielności decydowania i działania. Młodzież z upośledzeniem umysłowym wyraża stosunkowo wysoki poziom zadowolenia ze swojej obecnej sytuacji, dostrzegając w swoim życiu wiele przyjemności, sukcesów, a mało problemów. Mniejsze jest w tej grupie poczucie przynależności do społeczeństwa, a więc ocena swojego funkcjonowania w kategoriach jakości kontaktów społecznych, integracji w aspekcie form spędzania czasu. Podobnie jak w poprzedniej grupie aspekt produktywności odgrywa najmniejszą rolę w kształtowaniu poczucia jakości życia.

Badani z uszkodzeniem słuchu dokonali oceny jakości życia w aspekcie globalnym w sposób stawiający ich na trzecim miejscu. Konfiguracja wyników uzyskanych w poszczególnych wymiarach, możliwa do ustalenia w tej grupie, jest zbliżona do tej, jaka jest udziałem młodzieży z uszkodzeniem narządu wzroku. Wymiar globalny jakości życia wyznaczają tu kolejno: potrzeba niezależności działania i samostanowienia, poczucie integracji ze społeczeństwem, satysfakcja z obecnej sytuacji oraz produktywność.

Najniższa ocena jakości życia w aspekcie globalnym i w poszczególnych wymiarach jest udziałem młodzieży z uszkodzeniem narządu ruchu. Najistotniejsze znaczenie dla poczucia jakości życia tych osób ma potrzeba niezależności, samodzielności decydowania i działania. Znacznie mniejszy udział w tym względzie przyjmuje zadowolenie z życia, jak również poczucie integracji społecznej. Podobnie jak w poprzednich grupach nisko oceniona została sfera funkqono-wania zawodowego.