9 (76)

TV. Prawda i mity o jakości życia osób z niepełnosprawnością sensoryczną

358

Badaniami objęto 30-osobową grupę młodzieży słabo widzącej w wieku 16-18 lat, w tym 14 dziewcząt i 16 chłopców. Zdecydowana większość respondentów wychowywała się w rodzinie pełnej (24=80,0%), w niepełnej żyło tylko kilku badanych (6=20,0%). Mieszkańcy miast i wsi reprezentowani byli przez zbliżoną liczbę osób (odpowiednio: 16=53,3%; 14=46,7%).

Wyniki badań

Odbierane wsparcie społeczne nie różnicuje istotnie badanych dziewcząt i chłopców (por. tab. 1). W żadnej ze skal Kwestionariusza Wsparcia Społecznego pomiędzy badanymi nie pojawiły się znaczące różnice na poziomie ufności. Trzeba jednak zauważyć, że we wszystkich wymiarach wspomnianego kwestionariusza wyższe średnie są udziałem badanych płci żeńskiej.

Tab. 1. Wsparcie społeczne dziewcząt i chłopców

Symbol skali	Grupa				Porównanie średnich
	dziewczęta		chłopcy
	M	sd	M	sd	t	P
Em	62,07	34,94	56,19	36,51	0,45	0,657
Af	58,43	31,37	54,63	34,75	0,31	0,757
Po	60,93	35,86	55,06	36,17	0,45	0,660
SF	181,43	101,77	163,38	106,52	0,47	0,640

Struktura wsparcia doświadczanego od osób znaczących przez dziewczęta i chłopców jest podobna. Respondenci z obu grup najwyżej oceniają wsparcie emocjonalne (Em), nieco niżej pomoc funkcjonalną (Po), najniżej wsparcie afirmacyjne (Aj), przy czym, jak zaznaczono powyżej, wyższe wyniki są typowe dla dziewcząt. Dotyczy to także wyniku ogólnego (SF). Analizując poszczególne skale należy stwierdzić, że badane płci żeńskiej doświadczają od grup źródłowych więcej sygnałów wskazujących na gotowość najbliższego otoczenia do udzielania im wsparcia emocjonalnego. Są bardziej niż chłopcy zadowolone z kontaktów z osobami znaczącymi, które w większym stopniu zapewniają im poczucie szczęścia, szacunku i podziwu. Dziewczęta częściej mogą spodziewać się od najbliższych pomocy w trudnej sytuacji (choroba, kłopoty finansowe) zarówno o charakterze materialnym, jak i instrumentalnym. Poza tym czują się silniej niż koledzy akceptowane przez osoby znaczące, które darzą większym zaufaniem, i są w większym stopniu przez nie wspierane w działaniach fizycznych i umysłowych. Mogą też oczekiwać wsparcia od większej grupy osób znaczących, zwłaszcza znanych od dawna.

Oprócz określenia poziomu wsparcia społecznego otrzymywanego przez badanych w poszczególnych zakresach ujętych w Kwestionariuszu NSSQ, istotne miejsce zajmuje wyznaczenie tzw. sieci wsparcia społecznego, a więc struktury społecznych więzów, w jakie uwikłana jest jednostka, a które udzielają jej pomocy w trudnych sytuacjach (Pommersbach 1988, za: Kirenko 2002).

Sieć wsparcia społecznego dziewcząt słabo widzących tworzy 96 osób, ze średnią 6,9 powiązań. Chłopcy wymienili 105 osób znaczących, a średnia powiązań wynosi u nich 6,6. Największy udział w sieci społecznego oparcia badanych płci żeńskiej mają przyjaciele (30,2%). W następnej kolejności znajduje się rodzeństwo (21,9%), które w ten sposób wyprzedza matki (13,5%) i kolegów (13,5%). W porównaniu z kategorią „przyjaciele" zdecydowanie mniejszy jest udział ojców (11,5%), dalszej rodziny (4,2%), sympatii (4,2%) i sąsiada (1,0%). W grupie chłopców obserwuje się nieco odmienną strukturę osób znaczących. Na pierwszym miejscu w sieci wsparcia społecznego są koledzy (26,7%), którzy są liczniej reprezentowani niż przyjaciele (18,1%) i rodzeństwo (18,1%). Kolejne miejsca zajmują: rodzina dalsza (10,5%), matka (9,5%), ojciec (8,6%). Pozostałe wymienione osoby to: chłopak/dziewczyna (3,8%), sąsiad (3,8%), ksiądz (0,9%).

Z zebranego materiału wynika (por. tab. 2), że płeć nie różnicuje poczucia jakości życia badanej młodzieży. W żadnej ze skal nie pojawiły się istotne różnice pomiędzy grupami, przy czym w czterech wymiarach wyższe średnie uzyskały dziewczęta, a w jednym chłopcy. Respondenci z obu płci, poza wynikiem ogólnym, najwyżej ocenili skalę Możliwość dzialania/Niezależność (NZ). Najniższe noty pojawiły się w wymiarze określanym jako Umiejętność/Produktywność (UM). Jednak w obu przypadkach wyższe średnie arytmetyczne były udziałem dziewcząt.

Tab. 2. Poczucie jakości życia dziewcząt i chłopców

Symbol skali	Grupa				Porównanie średnich
	dziewczęta		chłopcy
	M	sd	M	sd	t	P
wo	76,93	7,81	76,50	11,11	0,12	0,905
ZA	21,29	3,12	21,88	5,08	-0,38	0,710
UM	5,07	0,99	4,44	1,15	1,59	0,121
NZ	25,50	3,63	24,81	4,53	0,45	0,654
IN	25,36	3,20	24,25	3,42	0,91	0,370

Odwołując się do zawartości treściowej poszczególnych skal, można stwierdzić, że badane płci żeńskiej nieco wyżej niż ich rówieśnicy płci męskiej oceniają poczucie jakości swojego życia, na co wskazuje wyższa wartość ogólnego wskaźnika poczucia jakości życia. Dziewczęta w porównaniu z chłopcami cechują się większym poczuciem wolności w wyborze działań, czują się bardziej samodzielne w korzystaniu z usług, odpowiedzialne za siebie i niezależne w życiu codziennym. Poza tym wyżej oceniają swe poczucie przynależności do społeczności. Odznaczają się silniejszym poczuciem więzi z innymi ludźmi i większą umiejętnością aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Cechuje je wyższe poczucie kompetencji w zakresie nauki szkolnej i są bardziej usatysfakcjonowane posiadanymi zdolnościami i umiejętnościami. Mimo opisanych powyżej ten-