46 (68)

powinny zatem współtworzyć globalną spójność tekstu. Sygnalizuje to przykład ósmy, w którym został ujawniony tekstowy porządek polegający na wyliczeniu i opisaniu kilku zjawisk składających się na ogólny

c» i: mc mu w, Którymi lulaj się zajmowaliśmy’’).

Ar

( Każdy akapit zawiera pewną myśl - myśl względnie sanpdzjclną. bo z jednej strony, powinna zostać wyczerpana w obrębie tego akapitu, z drugiej, powinna być włączona w myślową strukturę całego tekstu, powinna współtworzyć tezę całej pracy. Oczywiście, to usytuowanie myśli danego akapitu w strukturze tekstu może przebiegać wyłącznie na płaszczyźnie treściowej, semantycznej. Lepiej jednak, zwłaszcza w artykułach naukowych, wyrazić to cksplicytnic za pomocą wyrazów i wyrażeń nawiązujących oraz - ewentualnie - nawiązań leksykalnych. Używając odpowiednich środków można pokierować uwagą czytelnika, można ułatwić mu poruszanie się po tekście, można uświadomić mu konstrukcyjny szkielet wypowiedzi. Środki formalne nic zastąpią logicznej organizacji tekstu (wprowadzanie ich „na siłę" sprawia, że wypowiedź odczuwana jest jako sztuczna), ale mogą ją ujawnić, przybliżyć odbiorcy.

\Akapity bywają mniej lub bardziej samodzielne. Mniej samodzielne akapity łączą się w większe, kilkuakapitowc całości, w których powiązania międzyakapitowc są ściślejsze. W tych całościach niektóre akapity mają charakter wprowadzający (wtedy w końcowym fragmencie akapitu sygnalizuje się temat następnej części), podsumowujący (wtedy odnajdujemy tam streszczenie czy podsumowanie dotychczasowych rozważań albo podkreślenie najważniejszych rzeczy z poprzedzających akapitów) lub rozwijający.

A oto przykłady zaczerpnięte z tekstu książki Anny i Piotra Wierzbickich Praktyczna stylistyka (Warszawa 1966):

Umiejętność wyrażania tej samej treści w różny sposób jest jedną z charakterystycznych cech człowieka; olbrzymie zasoby synonimii są jedną z charakterystycznych cech języków etnicznych.

Synonimii - tzn. elementów zapasowych. Dla wyrażenia jednego znaczenia posiada język nic jedno, ale dwa. trzy, cztery, dziesięć rozmaitych środków. Właśnie owe elementy pełniące tę samą funkcję. służące do przekazania teeo samego znaczenia, nazwa się elementami synonimicznymi. (s.42l

Podział wypowiedzi na wyraźnie odgraniczone od siebie zdania to jedno z głównych zadań związanych z. przekładem z języka mówionego na język pisany (...].

Ale podział (o tylko jedna strona zagadnienia [...]. (s.146)

Jaki jest sens, żeby w języku istniały takie grupy wyrazów o tym samym znaczeniu, a różnych sterach użycia? Czy to nie jest przejaw jakiejś rozrzutności języka?

W pewnym sensie jest. W pewnym sensie oszczędniej, ekonomiczniej byłoby obchodzić się bez tych wszystkich dubletów-, mieć dla jednego znaczenia - jeden wykładnik, jedno słowo (...J. (s.54)

Czymże zatem jest błąd? Więc może nie istnieją błędy? Może samo pojęcie błędu językowego jest jakimś nieporozumieniem?

Nic - nic jest nieporozumieniem. Błędy istnieją, (s.34)

We wszystkich powyższych przykładach drugi akapit w pewien sposób rozwija treść akapitu poprzedzającego. Uzupełnia tę treść, definiując zawarte w poprzedzającym akapicie pojęcie - jak w przykładzie pierwszym. Wprowadza nowy aspekt rozpatrywanego w poprzedzającym akapicie problemu - jak w przykładzie drugim. Stanowi odpowiedź na pytanie sformułowane w poprzedzającym akapicie - jak w przykładzie trzecim i czwartym. Inne możliwości rozwijania to m.in.: modyfikowanie myśli, ilustrowanie jej dodatkowym przykładem, wprowadzanie poglądu przeciwnego, ukazywanie relacji przyczynowo-skutkowej itp.

Główna zasada spójności między akapitowej brzmi podobnie jak w wypadku spójności wewnątrzakapitowej. Zdania w obrębie akapitu nic mogą stać obok siebie, muszą wiązać się ze sobą. Akapity w ob-rębic tekstu również nie mogą stać obok siebie, muszą wiązać się ze sobą. Spójne miniteksty powinny tworzyć spójny tekst.