4

192 TRZY WYMIARY UCZENIA SIĘ

192 TRZY WYMIARY UCZENIA SIĘ

7.

8.

o

Metodą nauczania jest pokaz (demonstracja).

Motywowanie zachodzi poprzez umożliwienie nowicjuszom dostępu do sfery dorosłych i społeczne uczestnictwo”. (Greenfield, Lave 1982, s. 183)

Oczywiście, istnieją zasadnicze różnice między nieformalnym uczeniem się w społeczeństwie preindustrialnym, które jest w zasadzie stałe i niezmienne, a możliwościami uczenia się nieformalnego we współczesnym społeczeństwie. Lave i wielu innych badaczy uważa, iż współczesne społeczeństwo mogłoby wiele zyskać, gdyby tylko zechciało inspirować się cechaiTnuczenia się nieformalnego. Zresztą w późniejszym okresie Jean Lave wspólnie z Etienneem Wengerem stworzyli koncepcję inspirowaną nieformalnym uczeniem się, która - jak wspomniałem - została nazwana peryferyjnym uczestnictwem (periphcral participation). Etien-ne Wenger w swoich najnowszych pracach posunął się jeszcze dalej, co zaowocowało koncepcją społeczności praktyk (coninumitics of praclice) (Wenger 1998, zob.: rozdział 7.)

Uczenie się praktyczne i praktykowanie

We współczesnych społeczeństwach związek między kształceniem intencjonalnym a społeczną i zawodową aktywnością ludzi wydaje się dość oczywisty. Jednak wciąż jest on doskonalony i wzbogacany. Sformalizowane typy uczenia się w praktyce odnajdujemy zarówno w kształceniu i doskonaleniu zawodowym, które w niektórych krajach wciąż sytuuje się w tradycyjnej relacji mistrz - uczeń (praktykant), jak i w krótko-Tmmmowychkursach przygotowujących do podjęcia pracy zawodowej (praktyki zawodowe). Na przykład w Danii odbywają się one na ostatnim roku studiów lub na kursach zawodowych, jak np. szkolenia nauczycieli, pracowników służb socjalnych etc. Warto wspomnieć, że różnorodne praktyki wprowadzające do zawodu mogą przybierać wiele postaci. W niektórych przypadkach pojawiają się one już podczas trwania nauki lub też na początku profesjonalnej kariery po zdobyciu wykształcenia teoretycznego.

Koncepcją ..peryferyjnego uczestnictwa” łączy się z tym rodzajem uczenia się w praktyce, które podobne jest do praktykowania zawodowe-. go. Oznacza to, że praktykant uczy się przez uczestnictwo w społeczności praktyki, przez którą jest akceptowany. Środowisko jest także świadome tego, że jest to osoba początkująca, która startuje z peryferyjnej pozycji i będzie stopniowo zdobywać nowe umiejętności poprzez udział w rozmaitych formach aktywności właściwych danej społeczności. Kogni-tywne, emocjonalne i społeczne uczenie się nowicjusza przebiega na wielu płaszczyznach profesjonalnej społeczności praktyki. Dzięki temu zdobywa on/ona coraz wyższe pozycje, aż do statusu pełnoprawnego członka społeczności praktyki włącznie (Lave, Wenger 1991).„Peryferyjne uczestnictwo” może występować w wielu innych kontekstach uczenia się (Nielsen, Kvale 1997, 1999).

Opisane podejście teoretyczne Lave i Wengera spotkało się z ostrą krytyką w Danii. Ten krytycyzm jest typowy wobec systemu kształcenia praktycznego jako - z założenia - autorytarnej i konserwatywnej formie szkolenia, która nic zapewnia pożądanego przygotowania tcorelyczneiTo. Ze względu na te cechy uczenie się przez praktykowanie jest postrzegane jako nowy romantyczny sen, nie mający podstaw w rzeczywistości. Częściową odpowiedzią na ten krytycyzm było poszerzenie koncepcji poza praktykowanie formalne i zmiana kategorycznego stanowiska, jakie było przyjęte na początku.

„Musimy (i potrzebujemy!) przemyśleć na nowo rolę i status praktykowania, jeżelicelemcdukacjisąkompetencje, a kompetencje, pośród innych rzeczy,zawierają wiedzę niewerbalną, wiedzę milczącą, wiedzę pozaosobislą, wiedzę o ciele, umiejętności oparte na nieokreślonych regułach etc., to takie kategorie wiedzy i" umiejętności nic zostały" jeszcze włączone (a przynajmniej nie intencjonalnie i nie w pełni) do scholaslycznego nauczania. Dlatego różne lórmy niescholaslyczncgo (sytuacyjnego) uczenia się stają się jego istotą, a nie czymś marginalnym. (...) Praktykowanie oferuje równorzędne formy uczenia się nie scholaslyczneKO. Należy tylko wziąć po uwagę, że termin 'praktykowa-nic’jest terminem nieprecyzyjnie stosowanym do wielu różnych form uczenia się i nie konstytuuje jakiejś jednej metody uczenia się. Praktykowanie nic iest tylko uczeniem się w instrumentalnym sensie, ale obejmuje również socjalizację i ma charakter autorytarny i opresywny