72soś

" Sztuka islamu

n    Zalękniony, z zatrwożonym sercem do owej twierdzy wszedłem i ujrzałem... że jest jako miasto rozległa

c i zawiera w swych murach pałace wyniosłe, pełne komnat zbudowanych ze złota i srebra, wysadzanych ^ szafirami, chryzolitami, perłami i innymi barwnymi klejnotami... Ujrzałem tam sklepienia i zamki ^ wysokie i strumienie spod nich wypływające. Na ulicach rosły drzewa pełne owoców i palmy wyniosłe, ° a budowle mury miały z cegieł złotych i srebrnych na przemian. I rzekłem w duszy swojej: „niechybnie — jest to raj obiecany nam na tamtym świecie”.

S    Opowieść Abdallaha ibn Abi Kilaba o Irame, mieście Kolumn. Księga tysiąca i jednej nocy

m

ry

sj

^> Warunki rozwoju sztuki

Religia. Podboje Arabów.

Religia islamu (islam - „pokora” w języku arabskim) należy do systemów monoteistycznych. Wyznawcy islamu, muzułmanie {muslimin -„uległy”), wierzą w jednego boga Allaha. Religia została wprowadzona na początku VII w. przez Mahometa, który uważał się za bożego proroka. W krótkim czasie ogarnęła Półwysep Arabski, a następnie, drogą arabskich wpływów i podbojów, dotarła do wielu krajów świata. W czasie, gdy jeszcze torowała sobie drogę, Arabowie nie mieli jednolitego państwa. Pasterskie plemiona koczowników prowadziły z sobą walki. Czciły siły przyrody, „święte” drzewa, kamienie. Religia jako jednolity system światopoglądowy miała wielkie znaczenie w formowaniu się narodu. Wszystkich ludzi innych wyznań uważano za niewiernych, a swój naród za nosiciela prawdy o Bogu. Wierzono, że muzułmanin poległy w wojnie z niewiernymi dostaje się wprost do raju, który

wyobrażano sobie jako przedłużenie życia ziemskiego pełne nieustających uciech i radości. Stąd istniała pogarda śmierci, która w połączeniu z walecznością Arabów przyczyniła się w krótkim czasie do podbicia olbrzymich obszarów.

W okresie od VI do VIII w. Arabowie podbili Persję, Afrykę Północną z Egiptem, Syrię, Hiszpanię, Pendżab. Religia rozpowszechniła się w Azji Środkowej i Mniejszej, w Afryce Północnej i Środkowej, w Indonezji. Dlatego też sztuka w kręgu kultury islamu odznacza się różnorodnością motywów czerpanych z tradycji wielu krajów świata i scalonych jednolitymi formami światopoglądu. Treści wiary i zalecenia moralne zawarte są w świętej księdze - Koranie. Jednym z ważnych przepisów jest zakaz przedstawiania w sztuce postaci ludzkiej i innych istot żywych, zakaz mający na celu obronę religii przed ewentualnym bałwochwalstwem. W konsekwencji, mimo licznych wypadków łamania tego przepisu, na obszarach objętych przez religię islamu rozwinęła się sztuka dekoracyjna o motywach abstrakcyjnych lub roślinnych.