76 77 (13)

i podniesienie ciepłoty ciała wskazują na odczyn nieprawidłowy. Należy wtedy zmienić postępowanie i zmniejszyć dawkowanie. Nadmierne przegrzewanie podczas stosowania naświetlań słonecznych jest niewłaściwe. Nie należy pozwalać chorym leżeć na słońcu w ubraniu, lecz podczas stopniowanych naświetlań nakrywa się ich osłoną z płótna, ponieważ wtedy nie występuje nadmierne przegrzanie. Po naświetlaniu, jeśli warunki chorobowe u danego chorego pozwalają na to, można zastosować letni natrysk. Nadmierne i bez stopniowania prowadzone naświetlania mogą wywołać porażenie słoneczne, porażenie cieplne lub oparzenia. Objawami ogólnymi będą bóle głowy, zmęczenie i zaburzenia pokarmowe.

Osobnicy zdrowi mogą rozpoczynać całkowite naświetlania słońcem od 15 do 20 minut, zwiększać je co dzień po 10 minut na każdą stronę ciała. Po upływie 2 tygodni czas całkowitej ekspozycji dochodzi do 2 godzin dziennie.

Dzieci mają wrażliwą skórę i chwiejną gospodarkę cieplną. U małych dzieci w wieku 6—8 miesięcy całkowite naświetlania rozpoczynamy od 1 minuty na każdą stronę ciała. Zwiększamy czas naświetlania co dzień o 1 minutę na każdą stronę, aż dojdziemy do 8—10 minut (czas całkowitej ekspozycji 15—20 minut). Główkę i oczy dziecka należy ochronić przed działaniem słońca.

U dzieci w wieku od 8 miesięcy do 2 lat naświetlamy przez okres pierwszych 4 dni klatkę piersiową i plecy po 3 minuty, a przez następne 4 dni po 5 minut. Zwiększając stopniowo czas naświetlań uzyskamy całkowitą ekspozycję, wynoszącą 30 minut.

Od 3 do 7 roku życia postępujemy w sposób podobny, lecz zwiększamy czas całkowitej ekspozycji do 60 minut. Dzieci starsze naświetlamy tak jak dorosłych, nie przekraczając ogólnej dawki 2 godzin dziennie.

Przeciwwskazaniem do leczenia słońcem jest gruźlica płuc w stanie czynnym.

Kąpiele słoneczne stosowane bez umiaru mogą u pozornie zdrowych uczynnić utajoną gruźlicę płuc.

Stosowanie naświetlań słonecznych po przebyciu ostrego reumatycznego zapalenia stawów musi być ostrożne, ponieważ stwierdzono zaostrzenia sprawy chorobowej.

PROMIENIE POZAFIOLETOWE

WIADOMOŚCI OGÓLNE

WŁAŚCIWOŚCI PROMIENI POZAFIOLETOWYCH W ZALEŻNOŚCI

OD DŁUGOŚCI ICH I ALI

Nazwa promieni pozafioletowych pochodzi od ich położenia w widmie. W skrócie przyjęto je oznaczać literami UV (ultrafiolet).

Promienie pozafioletowe obejmuję zakres długości fal od promieni fioletowych widzialnych (3970 A) do miękkich promieni rentgenowskich (136 A).

Zakres promieni UV otrzymywanych z generatorów sztucznych i użytkowanych w lecznictwie leży w granicach od 3900 do 1800 A (granica przenikania przez szkło kwarcowe).

Charakterystyczną cechą promieni pozafioletowych są ich właściwości biologiczne, fotochemiczne i bakteriobójcze. Właściwości powyższe są w różnym stopniu wyrażone w zależności od długości fali promieni UV.

Przyjęto obecnie następujący podział promieniowania UV: promienie UV długofalowe (tzw. bliskie) od 3900 A do 2900 A, promienie UV krótkofalowe (tzw. dalekie) od 2900 A do 1800 A.

PRZENIKANIE I POCHŁANIANIE PROMIENI UV PRZEZ SKÓRĘ

Przenikanie krótkofalowych promieni UV jest małe i wynosi od 0,1 do 0,5 mm. Są one pochłaniane przez warstwy naskórka, do skóry właściwej przenika około ll°/o promieniowania z zakresu 2800 A — 2500 A.

Promienie UV długofalowe przenikają głębiej (0,5—2 mm) proporcjonalnie ze wzrostem długości ich fali i są pochłaniane przez warstwy naskórka (około 20°/o) i skórę właściwą (około 50%). Ilość promieniowania, która ulega odbiciu od powierzchni skóry, zależy od kąta padania promieni, stanu skóry i długości fali.

Promienie UV są pochłaniane przez protoplazmę komórek i skutkiem swego działania wywołują odczyny fotochemiczne i biologiczne. Stopień odczynu zależny jest — zgodnie z prawem Grotthus-Drapera — od ilości pochłoniętej energii promienistej.

77