7 (1365)

SZTUKA SKUTECZNEGO POROZUMIEWANIA SIĘ

naprawdę mnie wyczerpuje. Chciałabym, abyś mi więcej pomagał w pracach domowych i załatwianiu spraw.

Paul:    Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że jesteś przepracowana i wy

czerpana. Co konkretnie chciałabyś, abym robił?

Paul i Mary zawierają umowę: on będzie odkurzał i składał ubrania, a ona zadba o to, aby pokój gościnny był posprzątany, oraz tak zaplanuje czas, aby przed obiadem Paul mógł mieć godzinę dla siebie na relaks.

Ćwiczenie: W rozmowach z przyjacielem lub członkiem rodziny próbujcie łączyć umiejętności asertywnego słuchania i wyrażania asertywnych komunikatów. Zacznijcie od niewielkich spraw, na przykład od zaplanowania przyszłego weekendu. Kiedy poczujecie, że dobrze wam się rozmawia w ten sposób, przejdźcie do problemów o większym znaczeniu emocjonalnym.

Jednym z głównych powodów, dla których trudno nam zachowywać się asertywnie, jest fakt, iż utożsamiamy krytykę z odrzuceniem. Jest to pozostałość z dzieciństwa, kiedy to doświadczaliśmy krytyki od kogoś, kto nad nami dominował. Za każdym razem, kiedy popełniliśmy błąd, nasi rodzice lub nauczyciele wypowiadali krytyczny osąd pod naszym adresem. Pomyliłeś się, a więc byłeś kimś gorszym. Z czasem to poczucie niższości zaczęło się pojawiać po każdej krytyce. A może nawet nauczyliśmy się krytykować, aby samemu się nią biczować, dopóki nie poczujemy, że jesteśmy winni i się mylimy.

Skoro krytyka bywa taka bolesna, niewykluczone, że wykształciliśmy specjalne strategie, aby zminimalizować swoje cierpienie. Reagujemy na krytykę, wybuchając i zalewając rozmówcę potokiem słów. Niekiedy łagodnie przywołujemy z przeszłości dawne przewinienia osoby nas krytykującej. Ta strategia jest szczególnie powszechna w małżeństwach: „I ty mówisz, że ja jestem rozrzutny. A kto w ubiegłym roku kupił sobie całą szafę nowych ubrań, a potem przytył piętnaście kilo i nie mógł się w nie zmieścić?”. W niektórych parach na krytykę odpowiada się sarkazmem: „Popatrz no jaki doskonały, wszystko wie lepiej!”.

Kiedy ktoś reaguje na krytykę w sposób bierny, zwykle milknie, może się zaczerwienić, rozpłakać lub próbować jak najszybciej uciec od osoby krytykującej. Może udać, że nie słyszał tego, co zostało wypowiedziane albo szybko zgodzić się ze wszystkim, aby uniknąć konfliktu. Osoba

li laka tłumi swoją złość i ból, w wyniku czego zwiększa ryzyko pojawienia się takich fizycznych symptomów, jak: bóle głowy, nieżyt żołądka, wrzody i kolka jelitowa. Tłumienie emocji to również doskonały sposób, aby wpaść w depresję.

I

Nagromadzone żale i ból mogą spowodować pojawienie się syndromu „wyrównania rachunków”. Świadomie lub podświadomie osoba taka zaczyna „zapominać” o ważnych datach, zwleka z dotrzymaniem obiet-:    nic, spóźnia się, idzie zawsze wolniej lub szybciej niż krytyk, milknie

w jego towarzystwie lub - przeciwnie, mówi nieustannie w drażniący albo jękliwy sposób - wybiera zawsze zachowanie najbardziej irytujące. Korzyść stosowania tej taktyki polega na tym, że osoba taka nie musi brać odpowiedzialności za swoje uczucia i działanie. Na zarzut złośliwo-;ł ści może zawsze odpowiedzieć: „Kto, ja? Chyba żartujesz. Jesteś przewrażliwiona” albo: „Przepraszam, naprawdę nie miałem takiego zamiaru”. Główna wada tej strategii to fakt, iż uczucia i potrzeby tej osoby gubią się gdzieś w procesie racjonalizowania i obrony swojej pozycji. Co j więcej, jej małe odwety wprowadzają dystans pomiędzy nią a krytykiem, co może spowodować jeszcze więcej krytyki.

Zarówno bierne, jak i agresywne strategie radzenia sobie z krytyką , mogą poważnie zaburzyć relacje z innymi. Asertywna odpowiedź na krytykę oparta jest na założeniu, iż to my sami jesteśmy ostatecznymi sędziami swoich uczuć, myśli, potrzeb i zachowań. Jesteśmy również sami odpowiedzialni za ich konsekwencje. Każda osoba posiada inne dzie-% dzictwo genetyczne, inną historię życia, a więc również inne oczekiwa-nia, upodobania i wartości. Zasady, którymi się kierujemy, prawdopodobnie różnią się od zasad innych ludzi zrozumiale więc, że nie zawsze zgadzamy się ze sobą. W ostatecznym rozrachunku to ty potrafisz najtrafniej zdecydować, co jest dla ciebie najlepsze.

Istnieją trzy skuteczne strategie asertywnego radzenia sobie z krytyką: potwierdzenie, zamglenie i sonda.

Potwierdzenie

| '

|_ę Konstruktywna krytyka może nam pomóc w rozwoju. Kiedy popełnimy błąd, informacja zwrotna nauczy nas, jak go nie powtórzyć. Niekiedy krytyka, z jaką się spotykamy nie jest konstruktywna, ale jednak trafna. Ktoś - w taki czy inny sposób - z sobie tylko wiadomego powodu, daje nam do zrozumienia, że zrobiliśmy coś niewłaściwie.

Kiedy usłyszysz krytykę, z którą się zgadzasz, wówczas - niezależnie od tego, czy będzie ona konstruktywna, czy nie - przyznaj, że krytyk ma