83 (71)

■

IX. SOLE BEZWODNE

1. SOLE BEZWODNE, METODY OTRZYMYWANIA I ICH WŁAŚCIWOŚCI

Solami bezwodnymi są takie sole, których cząsteczki nie zawierają w swym składzie wody krystalizacyjnej.

Sole bezwodne otrzymujemy zwykle przez:

a)    termiczne odwodnienie soli uwodnionych, tj. ogrzewanie hydratów w temperaturach 110°C lub wyższej, np.:

BaCl₂ -2H₂0 -> BaCl₂ + 2H_aO.

Sposób ten może niekiedy prowadzić do rozkładu soli, zwłaszcza podczas ogrzewania do wyższych temperatur. W ten sposób nie można otrzymać bezwodnego chlorku magnezu z soli MgCl₂ -6H₂0, gdyż sól ta rozkłada się z wydzieleniem chlorowodoru:

MgCl₂ -6H₂0 -> Mg(OH)₂ + 2HC1 + 4H₂0;

b)    działanie środków odwadniających lub otrzymywanie soli w środowisku bezwodnym.

W ten sposób można otrzymać chlorek cynku działając na sproszkowany cynk w eterze dietylowym chlorowodorem aż do całkowitego rozpuszczenia się cynku:

Zn + 2HC1 -* ZnCl₂ + H₂.

Bezwodny chlorek cynku(II) SnCl₂ można otrzymać przez odwodnienie krystalicznego chlorku cyny(II) bezwodnikiem octowym:

SnCl₂ -2H₂0 + 2(CH₃C0)₂0 -> SnCl₂ + 4CH₃COOH.

l^ło przemyciu eterem i wysuszeniu w eksykatorze próżniowym otrzymu-je się bezwodny chlorek cyny(II).

Sole bezwodne są wygodniejsze w użyciu od uwodnionych, gdyż mają stały skład, nie ulegają wietrzeniu i zajmują mniej miejsca. Niektóre sole bezwodne łatwo chłoną wilgoć z powietrza i przyłączając cząsteczki wody przechodzą w sole uwodnione. Z tego względu znajdują one zastosowanie jako środki do osuszania cieczy, gazów oraz substan-i ji stałych. Powszechnie stosowanymi środkami suszącymi są takie bezwodne sole, jak: chlorek wapnia, siarczan(VI) magnezu, siarczan(VI) sodu, chloran(VII) magnezu (jeden z najsilniejszych środków suszących). Środkiem suszącym jest także związek o wzorze 2CaS0₄H₂0, zwany potocznie gipsem sztukatorskim, który z wodą tworzy 2-hydrat siar-czanu(VI) wapnia. Niektóre z bezwodnych soli podczas łączenia się z wodą zmieniają zabarwienie. I tak bezwodny siarczan(VI) miedzi(II), który jest bezbarwny, pod wpływem wilgoci staje się niebieski, a bezwodne sole kobaltu o zabarwieniu intensywnie niebieskim pod wpływem wody różowieją. Związki te znajdują zastosowanie jako wskaźniki wilgotności. Ze względu na właściwości higroskopijne sole bezwodne powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętych naczyniach. Mogą to być zwy-kle słoiki do przechowywania odczynników, z pokrywkami hermetycznie zamkniętymi, oblanymi parafiną. Jeżeli sól służy jako odczynnik i jest często używana, należy ją przechowywać w eksykatorze nad silnie suszącym środkiem, takim jak: tlenek fosforu(V), bezwodny chloran(VII) magnezu, stężony kwas siarkowy(YI) lub bezwodny chlorek wapnia.

2. ĆWICZENIA

Węglan sodu bezwodny Na₂C0₃

Węglan sodu bezwodny otrzymuje się przez ogrzewanie 10- hydratu węglanu sodu, tzw. krystalicznej sody, w temperaturze 100—120°C lub przez prażenie wodorowęglanu sodu w temperaturze 270 — 300°C.

Otrzymywanie bezwodnego węglanu sodu z sody krystalicznej

Sprzęt:

1’arownica lub duży tygiel I aźnia wodna Hksykator

Odczynniki:

10-Hydrat węglanu sodu Na₂C0₃- 10H₂O — 20 g

163