92 (134)

i ROZWIĄZANIA ZADAŃ Poziom podstawowy

ROZWIĄZANIE ZADANIA 91. W układzie krążenia zastawki występują w sercu oraz naczyniach źylnych. Pełnią one istotną funkcję: zapobiegają cofaniu się krwi, otwierając się pod jej naporem wyłącznie w jedną stronę. Zastawki przedsionkowo-komorowe powodują, iź krew, przy skurczu komór, nie cofa się do przedsionków. Różnią się one nieznacznie między sobą budową: zastawka przedsionkowo-komorowa prawa jest trójdzielna (składa się z trzech płatków), a lewa jest dwudzielna (składa się z dwóch płatków).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 92. Erytrocyty to komórki o silnie zmienionej budowie, co jest wyrazem ich przystosowania do pełnionych funkcji. Cechy adaptacyjne to np.:

-    obecność hemoglobiny, czerwonego barwnika, który zwiększa pojemność tlenową krwi,

-    małe rozmiary - powodują, że łączna powierzchnia czynna wszystkich erytrocytów jest bardzo duża,

-    brak jądra komórkowego - powoduje, że te komórki mają niski metabolizm własny, co zmniejsza zużycie transportowanego tlenu na ich potrzeby.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 93. Erytropoetyna (skrót EPO) to glikoproteinowy hormon stymulujący proces erytropoezy, czyli powstawania krwinek czerwonych. Na podstawie schematu można określić jej rolę w następujący sposób: EPO prowadzi do zwiększenia produkcji erytrocytów przez szpik kostny, przez co zwiększa możliwość przenoszenia tlenu do tkanek i w konsekwencji podwyższa sprawność fizyczną organizmu.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 94. Lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) wykazują działanie przeciwmiażdżycowe gdyż:

-    dostarczają cholesterol do wątroby, gdzie następuje jego przetworzenie lub wydalenie, a tym samym obniżają poziom tego związku we krwi,

-    zakłócają utlenianie LDL, co przeciwdziała powstawaniu stanów zapalnych i zmian w tętnicach.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 95. Na podstawie tekstu można stwierdzić, że u Eskimosów częstość występowania miażdżycy mogłyby zwiększyć dwa z wymienionych czynników:

-    B - szybkie tempo życia oraz D - przejadanie się.

Natomiast na częstość zachorowań nie powinny wpłynąć: czynniki klimatyczne (w Afryce miażdżyca nie występuje często), aktywny tryb życia (Eskimosi prowadzą aktywny tryb życia) i tłuste pożywienie (ich pożywienie obfituje w tłuszcze).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 96. Zaznaczone na schemacie struktury stanowią układ przewodzący serca. Jest on zbudowany ze zmodyfikowanych włókien mięśniowych. Ich specyficzną właściwością jest samoistne generowanie i przewodzenie impulsów nerwowych, pobudzających serce do skurczów, dzięki czemu praca tego narządu jest zautomatyzowana Układ przewodzący można nazwać „rozrusznikiem” serca. Węzeł zatokowo-przedsionkowy, generujący impulsy z wyższą częstotliwością, nazywamy pierwszorzędowym ośrodkiem automatyzmu serca, natomiast „wolniejszy” węzeł przedsionkowo-komorowy - ośrodkiem dru-gorzędowym. Włókna tworzące pęczki Hisa prowadzą impulsy w stronę wierzchołka serca do ścian komór.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 97. Odpornością organizmu nazywamy ogół mechanizmów obronnych skierowanych przeciwko czynnikom chorobotwórczym (patogenom) - bakteriom, wirusom, grzybom oraz obcym białkom np. zawartym w krwi innego organizmu. Mechanizmy skierowane przeciwko konkretnym antygenom określamy jako odporność swoistą. Może być ona bierna lub czynna, naturalna lub sztuczna. Przyjęty w zadaniu podział na odporność krótkotrwałą i długotrwałą nie jest całkowicie precyzyjny - należałoby uściślić, jaki okres uodpornienia organizmu na dany czynnik nazywamy długim, a jaki krótkim. Spośród podanych przykładów krótkotrwałą odporność zapewnia uzyskanie przeciwciał od matki z mlekiem lub w czasie życia płodowego, a także wstrzyknięcie surowicy. Natomiast dłużej trwającą odporność możemy uzyskać w wyniku przebycia choroby zakaźnej, często również w wyniku zetknięcia się z drobnoustrojami, gdyż w takich wypadkach powstają komórki pamięci immunologicznej. Niektóre szczepienia umożliwiają uzyskanie długotrwałej odporności, choć są również takie, które działają stosunkowo krótko i należy je powtarzać np. przeciwko tężcowi. Z kolei niektóre wirusy np. grypy czy kataru mutują tak często, że powstające komórki pamięci są nieprzydatne.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 98. Wymiana gazowa odbywa się w organizmie człowieka w dwóch miejscach:

-    w płucach, jest to tzw. zewnętrzna wymiana gazowa przez powierzchnię pęcherzyków płucnych O2 jest pobierane z powietrza atmosferycznego do krwi, a CO2 usuwane z krwi do pęcherzyków płucnych,

-    w tkankach (narządach), jest to tzw. wewnętrzna wymiana gazowa, krew oddaje O2 do komórek, a pobiera z nich CO2.

Uzupełniony schemat przedstawia się następująco:

	<-	co.	<-
płuca / pęcherzyki płucne		krew		tkanki / narządy
	->	02	->•