96 (120)

i ROZWIĄZANIA ZADAŃ ■ Poziom podstawowy

ROZWIĄZANIE ZADANIA 122. Usuwanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii to głównie funkcja układu wydalniczego. Jednak w tych procesach biorą też udział:

-    płuca - usuwają CO2,

-    skóra - usuwa w postaci potu niektóre metabolity (skład potu przypomina skład moczu Jest jednak bardziej rozcieńczony).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 123. Prawidłowe funkcjonowanie układu wydalniczego zależy, w dużej mierze, od przestrzegania podstawowych zasad higieny. Należy tu wymienić m.in.:

-    dbałość o higienę intymną, co może zapobiec infekcjom dróg moczowych,

-    unikanie wychłodzenia (przeziębienia) okolic nerek, co może zapobiec stanom zapalnym tych narządów,

-    picie odpowiednio dużych ilości nieslodzonych płynów np. wody mineralnej -w przypadku skłonności do tworzenia kamieni nerkowych - niskozmineralizowanej, która przeciwdziała ich tworzeniu,

-    unikanie nadmiaru soli i białek w diecie, ponieważ powodują one znaczne obciążenie dla nerek.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 124. Pętla Henlego to odcinek nefronu składający się z dwóch, biegnących w różnych kierunkach ramion. Następuje w nim zagęszczanie moczu -podczas przepływu przez pętlę Henlego stężenie składników rośnie. W ramieniu zstępującym, którego ściany są przepuszczalne dla wody, zachodzi osmoza, co oznacza, iż woda przechodzi z wnętrza kanalika do przestrzeni okołokanalikowej. Ściana odcinka wstępującego pętli jest nieprzepuszczalna dla wody, a więc nie następuje jej powrót do nefronu. Na tym odcinku, oznaczonym na schemacie jako X, zachodzi aktywne wydzielanie jonów sodu, co utrzymuje jego wysokie stężenie w tkankach otaczających nefron, a tym samym ułatwia osmozę zachodzącą w ramieniu zstępującym. W komórkach odcinka X jest bardzo dużo mitochondriów, gdyż transport aktywny, odbywający się wbrew gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii w postaci ATP, a jej źródłem jest oddychanie wewnątrzkomórkowe, zachodzące właśnie w tych organellach.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 125. W zadaniu przedstawione są etapy tworzenia się moczu począwszy od syntezy związku chemicznego będącego jego głównym składnikiem mocznika. Powstaje on po dezaminacji aminokwasów w reakcji zwanej cyklem mocznikowym, która zachodzi w mitochondriach wątroby (I). Następnie jest on wraz z krwią transportowany do nerek (II), gdzie następuje filtracja krwi przepływającej przez kłębuszki nerkowe (III), Do przesączu - moczu pierwotnego - przenika woda, glukoza, mocznik oraz jony wielu soli, natomiast krwinki i białka osocza - nie (IV). W trakcie przepływu przesączu przez kanalik nefronu resorpcji ulegają glukoza, potrzebne jony i woda (V). Pod koniec nefronu przesącz zawiera już tylko zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii i zwany jest moczem ostatecznym. Spływa on do kanalika zbiorczego, a następnie do miedniczki nerkowej (VI). Prawidłowa kolejność przedstawionych w zadaniu etapów to: 6, 3, 1, 5, 2, 4.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 126. Przedstawiony schemat ilustruje wyniki badań dotyczących procesu filtracji krwi w kłębuszkach nerkowych oraz resorpcji potrzebnych składników moczu pierwotnego. Wynika z nich, iż w kłębuszku nerkowym, z krwi przesącza się do torebki Bowmana 120 ml moczu pierwotnego w ciągu 1 minuty. Z tej ilości, po resorpcji potrzebnych substancji, zostaje wyprodukowany 1 ml moczu ostatecznego na minutę. Oznacza to, iż współczynnik zagęszczania moczu wynosi 120. Wyrażonym liczbowo wnioskiem z tego zadania może być również ilość resorbowanych substancji wynosząca w ciągu minuty 119 ml.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 127. Sztuczna nerka to urządzenie zastępujące żywy organ, stosowana do dializy krwi u osób z niewydolnością nerek. Następuje w niej oczyszczanie krwi z substancji zbędnych i szkodliwych oraz usuwanie nadmiaru niektórych innych składników. Ze schematu wynika, iż sztuczna nerka usuwa z krwi mocznik, substancje zbędne oraz nadmiar soli i wody.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 128. Podczas choroby, kiedy temperatura organizmu jest podwyższona, wydzielana jest większa ilość potu, a więc zmniejsza się ilość produkowanego moczu. W nerkach odbywa się intensywniej zwrotne wchłanianie wody, za co odpowiedzialny jest hormon podwzgórza - wazopresyna.