94 (125)

M ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom podstawowy

ROZWIĄZANIE ZADANIA 107. W okresie dojrzałości płciowej część spermatogoniów (komórek wypełniających kanaliki nasienne jąder) rozpoczyna proces spermatogenezy. Jako spermatocyty I rzędu ulegają podziałowi redukcyjnemu - mejozie, w związku z czym następuje redukcja ilości chromosomów z 2n do ln. Pierwszy podział mejotyczny daje haplo-idalne spermatocyty II rzędu, a drugi - haploidalne spermatydy, które następnie przekształcają się w plemniki. Uzupełniony schemat spermatogenezy przedstawia się następująco:

M ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom podstawowy

© © © ¹² »)

O    ©    ©    GO    ^sP°^rTtiaty^dy (¹ⁿ)

i i I i

Sponnatocyty I rzędu , (2n)

spcrmnlocyly II rzędu ( ... I.H. ... )

Proces powstawania plemników zachodzi w gonadach męskich -jądrach.

II!!-

plemniki (I n)

ROZWIĄZANIE ZADANIA 108. Schemat obrazuje proces spermatogenezy, czyli powstawania męskich gamet - plemników. Tworzą się one w wyniku mitotycznych, a następnie mejotycznych podziałów komórek macierzystych, w konsekwencji czego powstają haploidalne, ruchliwe gamety męskie. Proces ten zachodzi w gruczołach rozrodczych męskich -jądrach.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 109. Wykres zamieszczony w zadaniu przedstawia prawdopodobieństwo zajścia w ciążę w wybranych dniach cyklu. Wynika z niego bezpośrednio, że jest ono najwyższe w 13 dniu. Wyznaczanie dni płodnych tzn. takich, w których istnieje duże prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, jest podstawą do planowania rozwoju rodziny. Metody antykoncepcji wykorzystujące do określenia dni płodnych obserwację zmian w organizmie kobiety, nazywane są naturalnymi; np. metoda objawowo-termiczna.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 110. Ołów występujący we krwi kobiet ciężarnych bardzo łatwo przenika przez łożysko do krwiobiegu dziecka. Wynikiem tego jest większe prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową i wadami wrodzonymi. Z diagramu wynika, iż noworodki o niskiej masie urodzeniowej były narażone na wysokie stężenia ołowiu, co wiąże się z wysoką zawartością tego pierwiastka w łożysku matki. Należy pamiętać, iż mimo tak przyjętych opisów osi na diagramie, masa urodzeniową noworodka zależy od zawartości ołowiu w łożysku, a nie odwrotnie.

i ORYGINALNE ZADANIA MATURALNE

ROZWIĄZANIE ZADANIA 111. Zadaniem estrogenów - żeńskich hormonów płciowych jest kontrolowanie cyklu menstruacyjnego oraz popędu, a także wykształcanie żeńskich cech płciowych. W fazie przedowulacyjnej poziom ich rośnie i osiąga maksymalną wartość około 14-tego dnia cyklu. Rola estrogenów polega m.in. na tym, iż stymulują one namnażanic się komórek w błonie śluzowej macicy oraz tworzenie w jej obrębie nowych naczyń krwionośnych, co powoduje przygotowanie śluzówki na przyjęcie rozwijającego się zarodka. Dodatkowo wysoki poziom estrogenów stymuluje przysadkę do wydzielenia hormonu LH, który wraz z FSH doprowadza do pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia komórki jajowej, czyli owulacji. Niedobór estrogenów w fazie przedowulacyjnej może spowodować niedostateczne przygotowanie śluzówki macicy, a więc późniejsze zaburzenia w implantacji zarodka. Dodatkowym efektem mogą być zaburzenia w dojrzewaniu pęcherzyka Graafa, a w konsekwencji opóźnienie lub brak owulacji.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 112. Obowiązkowe szczepienia ochronne dla dziewcząt przeciw różyczce wprowadzono ze względu na to, że infekcja ta w czasie ciąży jest groźna dla płodu - może powodować poważne wady rozwojowe. Uodpornienie dziewcząt na różyczkę w wieku ok. 13 lat tj. w okresie dojrzewania płciowego, zapobiega późniejszym komplikacjom towarzyszącym infekcji w czasie ciąży.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 113. Łożysko jest narządem, powstającym z połączenia tkanek płodu (kosmówki) oraz organizmu matki (błony śluzowej macicy). Dzięki niemu odbywa się transport substancji potrzebnych do rozwoju dziecka oraz odbieranie produktów przemiany materii powstających w organizmie płodu i przekazywanie ich do krwiobiegu matki. Rolą łożyska jest również ochrona rozwijającego się dziecka przed inwazją szkodliwych drobnoustrojów. Niektóre substancje niebezpieczne dla płodu mogą niestety przenikać tę barierę. Należy do nich alkohol, niektóre wirusy i liczne trucizny na przykład:

-    wirusy chorób zakaźnych (różyczki), które mogą spowodować powikłania w rozwoju płodu do poronienia włącznie,

-    nikotyna, powodująca wady rozwojowe płodu, niską masę urodzeniową i komplikacje z tym związane,

-    narkotyki, których skutkiem działania w okresie płodowym może być uzależnienie i wady rozwojowe dziecka, poronienie lub przedwczesny poród.