92 (145)

92

Pion drążkowy (pion sztywny) jest zbudowany z dwóch rurek o różnej średnicy, wsuwanych jedna w drugą. Rurka dolna jest zakończona ostrzem, a na jej gómej części jest umocowana libela pudełkowa. Na drugiej rurce wsuwanej w dolnąjest naniesiona podziałka do pomiaru wysokości ustawienia instrumentu nad punktem. Oś geometryczna pionu drążkowego jest ustawiona pionowo wówczas, gdy płaszczyzna główna libeli jest pozioma.

Pion optyczny jest układem optycznym wbudowanym w spodarkę lub alida-dę instrumentu. Składa się z lunetki i pryzmatu. Oś celowa lunetki pionu optycznego pokrywa się z osią obrotu instrumentu. Jeżeli więc ustawimy za pomocą wskazań libeli spodarkę lub alidadę poziomo (na której jest osadzona libela), to oś obrotu zajmie położenie pionowe.

Dokładność centrowania i poziomowania instrumentów geodezyjnych za pomocą wymienionych pionów jest różna i zależy głównie od klasy instrumentów. Ogólnie można powiedzieć, że dokładność centrowania instrumentu waha się od kilku milimetrów dla pionu sznurkowego i drążkowego do 2,0-0,3 mm dla pionów optycznych.

Libele służą do układania prostych i płaszczyzn w poziomie, w pionie oraz do pomiaru małych kątów pionowych. Rozróżnia się dwa główne rodzaje libel: pudełkowe (okrągłe) i rurkowe (podłużne). Zasada działania libeli polega na poziomym układaniu się swobodnej powierzchni cieczy.

Libela jest to naczynie szklane, napełnione cieczą, najczęściej alkoholem, wewnątrz którego znajduje się niewielka ilość par tej cieczy. Pary cieczy tworzą pęcherzyk zwany bańką libeli, która na skutek swego ciężaru mniejszego od ciężaru cieczy zajmuje zawsze najwyższe położenie w naczyniu. Jeżeli kształt naczynia jest owalny, to przy pochylaniu pęcherzyk libeli będzie się przesuwał do położenia najwyższego.

Libela okrągłą jest to naczynie szklane, walcowe, o czaszy sferycznej od góry, osadzone w odpowiedniej obudowie (rys. 3.20). Pęcherzyk zajmuje położenie

G

b)

Rys. 3.20. Libela okrągła; a) przekrój pionowy, b) widok z góry

a)