Atlas muzyki2

I

£ ¹ 1= fig,

i

w» i pOtt/ '

&

Kłaswyon / muzyk* orkiestrowa VI / koncert 1: skrzypce, fortepian 425

prxnąl z baroku gatunek koncertu ^K    iu klawesyn 1 skrzypce); koncerty

i‘427). W koncercie so-^y«aodtue* duchem ^am solls,rt 'WP^U_ ^-"^Wlualność. wyraża swe uczucia, po-jch wspólnego doznawania, zachwyca urolcjętnośaami i wirtuozem*.

t^mkSy^iu skrzypkowie wt. i fr.

₄ JJ* otarae nim-austr. partia skrzypiec ',lo pojawili się w orkiestrowej serenadzie (s. Em Rokokowy charakter divcrtimenia przeni-H niintódo koncertu skrzypcowego. Koncer-. powili późni maimhcimczycY. DITTERS-ńÓRF.HAYDN.

I^accrty skra. MOZARTA powstały w 1775 «SiiiitbOigUi Były to: B-dur (KV 207), D-dur ,KV 211). G-dur (KV 216). D-dur (KV 218), A-dur (K.V 219). Koncert A-dur jest szczególnie tt^jiy wtretó. ztypowo ludów;* tematyką i po-(luUmym wówczas kolorytem tureckim w koń* cowym rondzie.

BEETHOYEN napisał 2 Romanse na skiz. i ork.: Gdurop 40(1801-1802 lub 1798-1799), F-dur cp 50 (1798-1799 lub 1802), i jedyny Koncert ir^pmy D-dur o[t.6\ (1806): lorpoaynąją go 4 uderzenia w kocioł (okrc-flanc metrum, atmosfery). Pbnad nieświado-mc przebiegającymi ćwierćnutami rozbrzmieli temat instr. dętych drewn. w szeroko men-zurowanych półnutach (rys. C). Często pojawiają się nowe barwy (instr. dęte, kody ze tka). Z bogactwu motywów wyłania się wła-iowy. pieśniowy temat główny (& 432, rys. C). krocm fortepianu* >

C PH . L BACH napisał niemal 50 koncertów, wyskie ta klawesyn. 1 CR BACH skompo-twwił ponad 30 koncertów, wśród nich po 6 J®¹    pP; 7 (1770). Jego wł. melodyki jest

pcw M Liczne inne koncerty tworzyli m.in ASPELMAYR, STORZER. HOFFMANN. pnTERSDORF, VANHAL. PICHL. DEL-LER, WAGENSE1L, RAUPACH, HONAUER, SCHOBERT, ECKARD. J. S. SCHRÓTER (8 koncertów op. 3, Paryż 1778), J HAYDN toanykooccn D-dur, Hob. XVIII: 11). koawty fiat. Mozarta zajmują szczególnie ważne miejsce w literaturze muz. Niemal wszystkie P°*uały z myślą o własnych wykonaniach. tą-Oą wielki muzyczny artyzm z doskonałą wirtu-oreną, która nigdy nie stąje się celem samym w sobie. Wszystkie koncerty były pisane z myślą 0fortepianie, nic zaś klawesynie. Orkiestra rzadko całkowicie schodzi na dalszy plan (rys. A, góra). na ogół uczestniczy w pracy tematycznej (niekiedy w postaci dialogów, rys. A. dół). Szrae-gółnie bogate i piękne są partie instr dętych. Głos solowy (prawa ręka) często płyn* ponad fcWącym 8ię „dywanem dźwiękowym smycz-ków.daioaz iiwtrumentami dętymi jest partnerski -współzależny i suwerenny Kaasrly bii trzyczęściowe, ze środkową częścią

sgSSSfcassr

Przegląd koncertów:

-    wczesne aranżacje Ipastlccf), 1767:4 opracowania (KV 37, 39-41) wg sonat RAUPACHA. HONAUERA i In.; 1771 (K V 107) 3 opraco-waniu wg J. CH. BACHA (Sonaty op 5);

-    koncerty salzburskie, 1773: D-dur (KV 175) z kontrapunktycznym finałem, nowy finał rondowy - Wiedeń 1782 (KV 382): 1776: B-dur (KV 238); Koncert F-dur na 3 fortepiany (K V 242, dla rodziny LODRON); Koncert Lutznu C-dur (KV 246); 1777: Koncert Es-dur (Jeme-homme; KV 271); 1779: Koncert Ei-dur ni 2 fortepiany (KV 365);

-koncerty wiedeńskie, 1782: F-dur, A-dur i C-dur (KV 413-415);

1784: Es-dur. B-dur, D-dur (KV 449-451). od KV 450 „wielkie koncerty" (wg samego Mozarta): G-dur (KV 453), B-dur (KV 456). F-dur (KV 459, II Koncert koronacyjny z kotłami i trąbkami; $. 431);

1785: d-moll, C-dur, Es-dur (KV 466,467.482); 1786: A-dur, c-moll C-dur (KV 488.491,503): 1788: D-dur (KV 537, / Koncert koronacyjny)', 1791: B-dur «CV 595).

Mozart określa swe pierwsze wiedeńskie koncerty jako „coś pośredniego między zbyt trudnym a zbyt łatwym - są bardzo błyskotliwe - mi* łe dla uszu -naturalne, bez popadania w pustkę

-    tu i tam - również znawcy mogą być nimi un-tysfakcjonowani -jodnak są takie- że nieznaw-cy muszą być z nich zadowoleni, nie wiedząc dlaczego" (list do ojca z 28 XII 1782).

Tylko 2 koncerty są w moll, przepełnia je cierpię-nie (d-moB) i tragizm (c-moll). W XIX w. preferowano KV 466 z kadencjami BEETHOVENA i CLARY SCHUMANN. Pełen blasku jest wirtuozowski koncert C-dur KV 503. Tematu finałowego z KV 595 użył Mozart jako dziecięcej piosenki Komm Heber Mat(KV 596, zob. 1108. ryi B). Kadencje Mozarta caęśdmw się zachowały: są powabne, czułe, wirtuozowskie i me a dtapc Koncerty fart. Bcctbowna miały na początku tradycyjną posiać - op 15 C-dur (prawyk. 1795;fP-wiąjaw I800)orazop 19 B-dur (1793-1795.1798. prawyk. 1795, pierwotnie z Rondem B-da VM) 6). III Koncert c-moll op. 37 (1800-1803) w swym wyrazie i konstrukcji wyznacza nowe dragi (jego pierwowzorem mógł być KV 491 MOZARTA)

IV Koncert G-dur op 58 (1805-1806) łączy w sobie błyskotliwą wirtuozerię i liryzm.

O kształcie cł środkowej dccyduc idea programowo: kontrast i uzgodnienie, prmriwttiw nle 2 charakterów (jak Orfcuv/ i Eurydyka) Kontrast jest silny: tutu przeciw aokx/ praca* y, narado przeciw Iranfo, uporczywe skoki przeciw miękkie) melodyce Fortepian nieustannie pomada, do chwili gdy orkiestra mu ustępuje, zrównuje się z nim w brzmieniu, wreszcie milknie (część B‘). Dopiero wtedy fortepian solo osiąga kulminację w zdendoww-nęj kadencji (tryk; ges tyka) Częoć fcoocz) sfo wyy, finałowe Rondo nrtflngc maca Piąty i ostatni Koncert Es-dur op 73 (1809) promieniuje cesarską wielkością