Atlas muzyki6

,>WI0 VAN BKETHOYEN. ur. 17 XII « Simw Bonn. zm. 26 III 1827 w W.cd-" fi* ,-tcc śpiewni tenorem w kapeli elektor-n,,nn (rodzina Bamantbko-bmbancka). SS-t ontaniiui C G. NEEFE. który miał ms 0$s Wiihlwm/micrtt KMer BACHA. ''itauMil lk»thovcnowi solidne podstawy mu-wintry. Od 1783 Bccthovcn działał jako ;'y_tijxinwtł*« kapeli dworskiej. W kwietniu 1787 iKvyl się w Wiedniu u MOZARTA tprae-{us! lekcje * powodu śmierci matki).

IVIpil rok po śmierci MOZARTA, Becthovcn jd się na stałe do Wiednin, gdzie uczył się II \YPNA. Bo/n odbywaniem nieregularnych vU-|i u HAYDNA studiował u SCHENKA I ALBREO ITSBERGERA (kontrapunkt) oraz SAliliRIE(K) (włoska kompozycja wokalna). rtJlTMiyt Alany całkowicie na siebie, utrzymu-** aę z lekcji, koncertów oraz kompozycji, za ttóit protektorzy i wydawcy dobrze płacili. Hf WM.DSTEIN polecał go takim osobom •edeńskiej arystokracji, jak LICHNOWSKY ,«lrc»t dedykacji op. I). ERDÓDY, ESTER-IIV/Y. BRl INSWIR i siostrami Teresą i Józc-ism W może jedna z nich byłu „daleką uko-LOBKOWITZ. KINSKY oraz arey* BI JDOl F (Bcethoyan uczył go kompozycji wlotach 1805-1812) ufundowali mu w 1809 Mę.

)u w 1795 Bcctłuwen zaczyna mieć kłopoty ze dodnuodok. 1808 silnie niedosłyszy, ok. 1819 /duchnie (400 zeszytów fconwersacyjnych). Coraz łwdncj izoluje się od świata: musi także zaprze-publicznych występów jako pianista i dyry-tal Złym zrządzeniom losu kompozytor przeciwstawia swą waleczną naturę, dążenie do do-itoflllMci oraz muzykę:

U lico ona. sztuka, powstrzymała mnie. Ach. wydało mi śię niemożliwe, bym opuścił świat. Mim dokonam wszystkiego tego, do czego cmksn śę powołany [...] mimo wielkich pr/e-awnorci natury uczynię jednak wszystko, co a mqm mocy; aby być Przyjętymi do szeregu H*tovch artystów i ludzi (TesTatuetit heiłigrn-mbki. 6 X 1802).

Izolacja spowodowana cierpieniem została prze-iwyciężona przez olbrzymią wyobraźnię Wraz ! twórczą siłą kompozytora wytworzyła ona no-•e przesłanie artystyczne XIX w -Nie m.i mc bardiid wzniosłego. niż gdy (artysta) zNua się do bóstwa bsnłhę niż inni łodzie i gdy dzięki memu boskie piomieme mogą dotrzeć do ludzkości".

Bcetfmu-nowski ideał sztuki, postawa etyczna, ze wtorami wolności, braterstwa i humoniury -ano, śKwkwałs o ksztafciedzaeł kompozytora ihJrl*' I    wynosząc je |s»«ad wszri

ką normę i pn>dW mi nics^Mykancj dotąd nontiMowi nawet tam. gdzie mcaęgty

;

OMbHAUHRI 1NOWI HtOU^mcm rany wymiar. «c\-

Klasycyzm / Beethoien 433

znaczenie. Jego oddziaływanie na XIX w. (oraz na wiek XX i XXI), lecz także na własną epokę, było niezwykłe i wypływało z indywidualizmu oraz silnego charakteru, który jednak współistniał z wielką wrażliwością. GOETHE po pierwszym spotkaniu z Beethovcnem w Cieplicach zauważył:

„Nie widziałem jeszcze artysty bardziej skoncentrowanego. energicznego, uduchowionego" (19 VII1812).

W twórczości Bcethovena, poza wczesnymi kompozycjami bońskimi (ok. 50 utworów), można wyróżnić 3 okresy:

-    pierwsze lata wiedeńskie, do ok. 1801 Bectho-ven nawiązuje do tradycji, co widać na przykładzie wiełoczęściowegp Tria smyczk. op. 8. Wyważona melodyka, dojrzału faktura, diverti-mentowa forma wskazują na ścisły charakter pracy i szukanie inspiracji. Do tego okresu należą wczesne koncerty fon., tria fort-, kwartety smyczk., symfonie liii.

-okresśrodkowy. 1802-1812.1814. Becthovcn podąża „nową drogą" (uwaga skierowana do K.RUMPHOLTZA). wprowadza do muzyki treści pozamuzyczne, sięga po nowe struktury i formy (sonata „Burza ", op. 31 nr 2. & 400 i n.). Charakterystyczny jest temat _pn‘-metejski" (rys. B, zob. też s. 401) - również Prometeusz przyniósł z nieba ogień i tworzył swe własne postacie. Beethoven świadomie przełamuje normalny przebieg, operuje kontrastami melodycznymi, rytmicznymi, dynamicznymi. artykulacjami, tworząc jednak klasycznie wyważoną całość. Dzieła: ^Erosem . „Symfonia lasu". VI Symfonia _ Auforofae". koncerty fort. IN V; riikriio. Kwartet) srtnrzk. op. 59. Koncert skrzypcow y Ich skromna melodyka. często o charakterze ludowym, głos ideał muzyki, która łączy ludzi (tys> Cl.

-    późne dzieła. z lat dwudziestych. Począwszy Od 1814/1815 objawia się sssi pozmch dzieł Becthcnena. z Missa sokmus IX Symftm*. późnymi sonatami fort i kwartetami uiyot Zw racanie się ku idealnemu człowieczeństwu. poetyckie treści, najsubtelniejsze struktury

i Imocnttii^ pozaałążipnmmić raiM4?e*o*

wych osiągnięć Beethumu. łtaLdał na okresy taórcAód krzyzuie mc z wie* tana prrejsaowynu tcadesx>unLjak mdywsAs-akie nmn (op mdya losu w rSjutowaY ia»-dedte motywy. Bcrthovm    i mode

lował dzieło nierzadko Ulanu, oz do chwili, fd> ncrMMę on^foiRji(piił(Miaąbrok Nastąprf kocio: jenjKj produkcji", w a^śl gatunkowych założeń. Każde docło «.mak> mc niepowtarzalnym tworem U \IV * tmwaao beroicnt) obraz Beethmen*. parniej poglądy Md slab nę petoicejc

Wydana? zfciorowce Łapsk I8&2 1865 |J4 acntl suplement Wiesbaden 1959 i n Newe wydane ctoarawe: MoiudMaa 1861 i a Katalog 4mk G KINSKY. H NALM < t£55i