Atlas muzyki!3

.i ran BERG, ur. 9II1885 w Wiedniu, zm. 24 ^A\UI9*wife W 1904-1910 byl uczniem SCHÓNBERGA; uczył kompozygi.

Red był „ożswiony promieniującą siłą uczucia ,stTłONBERG>. Łączy, jako ..mistrz najmniej-iri zmiany” (ADORNO. uczeń Berga), kunsztowną strukturę i wyrafinowane niuanse kompo-otonkie z charakterystyczną zmysłowością dfeiejówą, Ludzki oddech melodyki, naturalne* forowania, organiczna siła rytmów, miękkie aypdniunje atonolnej harmonii czynią muzykę Boga dostępną większej grupie słuchaczy.

Okrw tonalny. Około 140 neoromantycznych, młodzieńczych utworów, w tym 7 Frilhe Liedcr (1907-1908). 2 Stomt-Lieder (1907-1925).

Okres swobodnej atonalnośd. Sonata fort, óp. 1 (1907-1908). 4 Pieśni op. 2 (1908-1909, słowa HEBBEL. MOMBERT); Kwartet smyczkowyop. 3(1909-1910), utwór dyplomowy; 5 Orchesier-Lieder op. 4 (1912, tekst ALTENBERGA); 4 Sttidc* na klarnet i fort. op 5 (1913), 3 Orche-sttKtUćkeop. 6 (1914); Wozzeck op 7(1917-1922, rprawyk. Berlin 1925); Kammerkonzert na fort., skrzypce i 13 instr. dętych (1923-1925).

Iłtot*. dramat miłosny i wyraz krytyki spo-kcznęj. stal się najpopularniejszą operą nowej nu^e. Berg opracował tekst BUCHNERA w 3 aktach po 5 scen z zamiarem przedstawienia wy-<anen dramatu nic jak zazwyczaj w formie prze-tonponowanej. lecz ujętej w samodzielne (sta-^{Akl 1} bazuje stosunek waaecka do otoczenia w pięciu Charókterstucke [Suita, Rapsodia, Muzyka wojskowa, Passaca-Kt    akt II stanowi kulminację wydarzeń

‘W jest w formę Symfonii w 5 częściach, akt HI ukazuje katastrofę zamkniętą w 5 Inwencjach. Suta (I. 1) odpowiada swobodnej wymianie wan przy goleniu, z motywami przewodnimi i nędzy Wbzzecka. Czytanie Biblii prcez Manę (111. I). mówione i śpiewane, wy-pomają szybko zmieniając się afekty (appas-ńanato). Antybaśń brzmi w zwodniczo mięk-kim fenoli, zanim krzyk Marii przywróci ato-tolaą rzeczywistość (rys. Af Gaatni okres twórczości. Berg przejmuje elcmen-ty techniki serialnej. Suita liryczna na kwartet smyczk. (1925-1926, s. 102); opera Lidu (1928--1935). wg WEDEKINDA Erdgeist i BOchse der Pandora, HI akt tylko częściowo skomponowany (uzupełni! F. CERHA, prawy k. 1979); Der Wem. aria koncertowa na sopran i ork. (1929. wg BAUDELAIRE A do dum. GEORGE*A). Koncert skrzypcowy (1935, & 102) poświęcony 18* łetaej MANON, córce ALMY MAHLER i W. GROPIUSA, zmarłej (1935) na chorobę Heine-go-Medina. I cz. Andante: AUegreno z karyncką ynęłodią ludową (młodość MANON). II część ABeao z kadencją solową i punktem kulminacyj* mb (choroba MANON): chorałem Es istgettug (śmierć MANON; * SD). (Jrwór stał się wpiłem także dla samego Berga.

ANTON WEBERN. ur. 3 XII *883 w Wied-15 IX 1945 W Mitwsfll (Salzburg).

XX w. I Berg, Webern 527

W latach 1902-1906 odbył studia muzykologiczne w Wiedniu u G. ADLERA, w 1906 praca dyplomowa o H. ISAAKU. W latach 1904-1908 studiował u SCHÓNBERGA. Działał jako kapelmistrz teatralny w Wiedniu, Cieplicach. Gdańsku, Szczecinie, Pradze: od 1918 w Wiedniu jako dyrygent w założonym przez SCHÓNBERGA Stowarzyszeniu Prywatnych Wykonań Muzycznych. W latach 1922-1934prowadził koncerty symf. dla robotników, od 1923 robotnicze stowarzyszenia śpiewacze. Od 1930 pracował jako doradca Radia Austriackiego w dziedzinie nowej muzyki. Od 1934 izolacja polityczna, zakaz uprawiania wszelkiej działalności publicznej.

Muzyką Webema skłania się ku aforystycznemu skrótowi, szczególnie w okresie swobodnej ato-nalnośći. Typowym przykładem są op. 9 i 11. Rys. B ukazuje w całości op. 11 nr 3 (3 systemy na jednym), miniaturę o niezwykłej muzycznej intensywności i zagęszczeniu. Skłonność kompozytora do wypowiedzi aforystycznej kieruje się także przeciw samemu dziełu. Żadnych ozdób, dróg okrężnych, powtórzeń, Substancji podstawowych i dodatków: wszystko jest istotne, naznaczone osobistym charakterem, duchem czasu i stanem hist. materiału muzycznego. Ten ostatni przedstawia wybór z całego akustycznego materiału, w zależności od systemu dźwiękowego i stanu hist. zawartego w nim niby ..osad duchowy*' (ADORNO). Od op 20 Webera przejął technikę seria Iną SCHÓNBERGA. Ale jego serie są już nie tylko materiałem tematów i motywów, same mają charakter ntoty* wiczny (s. 102) i określają nastrój dzieła Scherzo z op. 27 rozdrabnia strukturę na punktowe kontrasty o upiornej fantastyce (rys B) Na wzór serii pomyślane dynamika i zmiany reje* strów zmierzają w kierunk u muzyki serialnej. Muzykę Webema wypełnia światło i klarowność, które są rezultatem me tylko racjonalnego tworzenia. ale i muzycznej intuicji. Jego mcusrannc poszukiwanie zależności ukazuje prawic mistyczną zdolność przedstawiania i łączenia. Najważniejsze dzida. Tonalne: ftusocagtiaoęi. I (1908) na ork.; Entflieht auf Mchten Kiihncn op 2 (1908. tekst GEORGE*A) na chór a cappdlir Okres swobodnej atonafnośd: 5 Pieśni op 3 (1907-)906XwgGEORGFA6Sok*cMork.op 6 (1909-1910); 6 Bagateinak*nrttt wicr&mrop 9(1913): 5£nintr na oric.op 10(1911-191 JŁop II (rys Bk Pieśni op. 12-46(1915-1924}. DodekafonJcznc: Pieśni op 17-19 (1924-1926). Trio smyczk. op 20(1927); .SW^op 21 <1928* Koncert ofk 26(1924. a 104); Au AugerJifhi oa 26 (1935. tekst H. JONEGOk kantata na chor i ork.; Wariacje na fan. op 27 (1936); Kmatet anyczk. op 28 (1937-1938); t Kantata na sopran, chór i ork. op 29 (1939-1939, wg JONEGOk Wariacje na ork. op 30 (1940); U Kantata tu sopran, bas, chór i ork. op 31 (1941-1943, wg JO* NEGO). Opracowanie VI rkescani z Muslkali-sches Opfer BACHA (1935k Droga do nowej nur ry*/(wykłady 1912-1933). wyd. W REICH