BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (116)

220

Zobowiązania I rezerwy aa zobowiązania

Z istoty rezerw wynika, że rezerwy należy tworzyć gdy:

• przedsiębiorstwo jest zobowiązane do wykonania świadczeń wynikających ze zdarzeń przeszłych,

• prawdopodobne jest, it zrealizowanie tych zobowiązań spowoduje wypływ środków zawierających korzyści ekonomiczne, z tym że termin ich wypływu ani wysokość nie są całkowicie pewne,

• można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego zobowiązania.

Kwota rezerw wykazana w bilansie wynika z szacunku środków niezbędnych do wypełnienia zobowiązania na dzień bilansowy. Szacunki są dokonywane na podstawie doświadczeń kierownictwa jednostki, wnikliwego rozpoznania ryzyka przeprowadzonych badań w tym zakresie itp. I pomimo dużego ryzyka w określeniu wysokości rezerw nie ma uzasadnienia ani do zawyżania kwoty rezerw, ani też do zaniżania jej wielkości.

Rezerwy należy tworzyć zgodnie z ich przeznaczeniem. Dlatego w bilansie wyróżnia się rezerwy na zobowiązania i rezerwy kapitałowe, co przedstawia wykres 5.1.

Wykres 5.1. Rodzaje rezerw bilansowych

Rezerwy bilansowe

Rezerwy kapitałowe |-~

Kapitał zapasowy

Kapitał rezerwowy

Kapitał z aktualizacji wyceny

Jak wynika z wykresu 5.1 rezerwy na zobowiązania obejmują:

1)    rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego,

2)    rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne,

3)    pozostałe rezerwy.

Rezerwy na odroczony podatek dochodowy

podatek dochodowy stanowi zobowiązanie przedsiębiorstwa wobec budżetu -flstwa. Wysokość podatku dochodowego jest naliczona od podstawy opodatkowała, która w większości przedsiębiorstw nie jest równa wynikowi finansowemu uutto. Stąd też kwota podatku dochodowego ustalona na podstawie przepisów _ustavvy o rachunkowości i przepisów podatkowych jest różna. Ma to bezpośredni \vpły^{w na} wielkość wyniku finansowego netto danego roku obrotowego.

Zasadnicze przyczyny różnic prawa bilansowego i podatkowego RAtnice ^ zakresie ustalania podatku dochodowego można ująć w kilku na- prawa jiępujących grupach, a mianowicie: •    bUai»«m«WJ

•    pierwsza grupa różnic wynika z odmiennego definiowa- ¹ P^odłtluw*n nia przychodów, zwłaszcza w zakresie pozostałych przychodów operacyjnych i przychodów finansowych. Większość składników tych przychodów

w świetle prawa bilansowego jest zaliczona do przychodów w momencie ich wystąpienia, natomiast prawo podatkowe uznaje je za przychody dopiero w momencie ich otrzymania. Takim typowym przykładem tego typu przychodów są odsetki od pożyczek,

•    druga grupa różnic dotyczy kosztów. Niektóre koszty nie są w całości uznawane przez prawo podatkowe, mimo że zostały przez przedsiębiorstwo poniesione. Jako przykład można podać koszty reprezentacji i reklamy, powyżej 0,25% wielkości przychodów,

•    trzecia grupa różnic dotyczy momentu uznawania przychodów i kosztów dla potrzeb ustalania wyniku finansowego brutto i podstawy opodatkowania. Prawo bilansowe z reguły zezwala na wcześniejsze zaliczenie przychodów i kosztów, natomiast przyjęta w prawie podatkowym zasada kasowa nakazuje uznawać je w momencie zapłaty. W tym tkwi istota bilansowego podejścia do podatku odroczonego.

Kierując się z kolei kryterium „odwracalności*’ różnic prawa bilansowego i podatkowego można te różnice ująć w dwóch grupach jako:

•    różnice o charakterze trwałym,

•    różnice o charakterze przejściowym.

Różnice o charakterze trwałym, zarówno w zakresie przychodów jak i kosztów, są to takie różnice, które nie będą uznawane przez prawo podatkowe ani w roku bieżącym, ani w roku następnym. W związ- \ przejściowe ku z tym różnice te, ze swej istoty, nie mają wpływu na rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego i nie są przedmiotem podatku odroczonego.

Różnice o charakterze przejściowym wynikają z odmiennego momentu uznawania przychodów i kosztów dla potrzeb ustalania wyniku finansowego