BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (118)

224

Zobowiązania i reterwy na zobowiązania

Drugą grupę różnic przejściowych stanowią różnice ujemne. Z ujemną różnicą przejściową w aktywach mamy do czynienia wtedy, kiedy wartość księgowa składnika aktywów jest niższa od jego wartości podatkowej. Ujemne różnice przejściowe spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego. dzięki czemu jednostka odliczy sobie podatek już przez nią zapłacony w wysokości iloczynu ujemnej różnicy przejściowej i stawki podatku dochodowego.

Przyczyny

ujemnych

Zdarzeniami, które najczęściej powodują powstanie ujemnych róż-

nic przejściowych, są:

różnic

przejściowych

—    amortyzacja bilansowa jest wyższa od amortyzacji podatkowej,

—    odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości poszczególnych ak-

»• pasywach tywów, jeśli odpisy te z przyszłości można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu,

- wycena bilansowa aktywów finansowych w wartości niższej od ceny na-

bycia⁵.

W przeciwieństwie do aktywów, ujemna różnica przejściowa pasywów występuje w wypadku gdy ich wartość księgowa jest wyższa od wartości podatkowej i powstaje w sytuacji, kiedy prawo podatkowe nie uznaje określonych kosztów ujętych w wyniku finansowym do momentu ich faktycznej zapłaty. W przyszłości po spełnieniu określonych warunków podstawa opodatkowania zmniejszy się, Dla pasywów występujące różnice mają najczęściej charakter ujemny i są spowodowane m.in. przez:

-    utworzenie rezerwy na pewne lub prawdopodobne straty z operacji w toku, które podatkowo będą uznane dopiero w momencie ich poniesienia,

-    utworzenie rezerw na naprawy gwarancyjne w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres,

-    naliczenie odsetek od zobowiązań handlowych, kredytów, pożyczek,

-    wystąpienie ujemnych różnic kursowych z wyceny bilansowej zobowiązań wyrażonych w walutach obcych.

Jedną z przyczyn powstania ujemnych różnic przejściowych dla pasywów ilustruje poniższy przykład.

Przykład

Jednostka utworzyła rezerwę na naprawy gwarancyjne w kwocie 5000 zł. Rezerwa ta będzie kosztem uzyskania przychodów w momencie wykonania napraw i poniesienia kosztów.

Wartość bilansowa rezerwy Wartość podatkowa Różnica przejściowa ujemna

5000 zł, 0 zł, 5000 zł.

' ł*or. E- Jakubczyk-Cały, M. Szymańska, M. Jackowska, G. Kotar, op.cit., s. 25.

Mywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynoszą;

5000x19

-—--=950 zł.

100

Reasumując, należy stwierdzić, że utworzenie rezerw z tytułu odroczonego jjtlui dochodowego albo powstanie aktywów z tytułu odroczonego podatku godowego jest zdeterminowane przyczyną i rodzajem występującej różnicy wejściowej. Sytuacje te przedstawia tabela 5.2.

nbela 5.2. Rezerwy i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Przyczyna różnicy przejściowej 1	Rodzaj różnicy przejściowej	i Skutek różnicy przejściowej
Wartość księgowa aktywów jest wyższa 1	Dodatnia	1 Rezerwa z tytułu
od wartości podatkowej		1 odroczonego podatku 1
Wartość księgowa pasywów jest niższa	Dodatnia	1 dochodowego
od wartości podatkowej		1 1
Wartość księgowa aktywów jest niższa	Ujemna	I Aktywa z tytułu J
od wartości podatkowej		| odroczonego podatku |
Wartość księgowa pasywów jest wyższa	Ujemna	1 dochodowego
od wartości podatkowej		1 _____ 1

2.3. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

tworzenia

mer*

na świadczenia emerytalne t podobne

Dmgim rodzajem rezerw ujętych w pasywach bilansu są rezerwy na Świadczenia emerytalne i podobne. Ustawa o rachunkowości nie określa _KonlttMołt co należy wykazywać w tej pozycji ani też nie podaje zasad jej wyceny. W związku z tym obowiązuje tu ogólny zapis zawarty w art.

28 UoR, że rezerwy wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy iv uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości. Konieczności tworzenia tych rezerw należy upatrywać także w koncepcji prawdziwego i wiernego obrazu przedsiębiorstwa (true and fair view) oraz wynikających z niej nadrzędnych zasad rachunkowości, takich jak: zasada memoriału, zasada kontynuacji, zasada ostrożności.

W ustalaniu tych rezerw należy kierować się również zasadą, że jeżeli ustawa o rachunkowości nie reguluje danego zagadnienia, tak jak ma to miejsce w tym