CCF20081016060

wielkich imprez. Jednym słowem, badania stać się powinny głównym punktem zainteresowania badanej grupy łub respondenta.

Sprawą następną, która powinna być brana pod uwagę jako ważna dlii jednorodności wyników, jest liczba osób przeprowadzających badaniu W sytuacji obszernych badań, których jedna osoba nie jest w stanic wykonać, należy dobrać ekipę ankieterów, którzy badania będą prowadzić Należy w takim wypadku pamiętać, że prowadzący badania jest równic/ szczególnego rodzaju narzędziem badawczym. Jego umiejętność nawiązy wania kontaktów, odbioru wypowiedzi respondenta, sposób rejestrowaniu danych to podstawy o kapitalnym znaczeniu dla rzetelności danych i dlii prawdopodobieństwa popełnienia błędów. Wybraną ekipę ankieterów cc chować winna jednolitość pod względem wszystkich istotnych tu cech Idealną grupą badawczą z punktu widzenia przynajmniej pewnych badali byłaby grupa studentów jednego roku, a nawet jednego seminarium, zamieszkujących dom studencki. Mielibyśmy wówczas duże prawdopodo bieństwo, że ekipa badawcza reprezentuje mniej więcej równy poziom intelektualny, posiada podobne rozumienie pojęć i w jednakowym stopniu potrafi posługiwać się aparaturą badawczą.

Tego rodzaju pewność nie zwalnia nas jednak od stałej kontroli mul przebiegiem badań oraz od interwencji w przypadku wadliwego operowa nia narzędziem badawczym czy też niewłaściwego rozumienia pojęć Wszelako wcześniejsze wprowadzenie grupy w zagadnienia badawcze daje gwarancję uzyskania w miarę jednorodnych danych. Zależy to rów nież od stopnia standaryzacji wywiadu lub ankiety. Im więcej pytań otwartych, tym większa możliwość dowolności ich wypełniania i interprc tacji odpowiedzi respondenta. Podobnie w przypadku obserwacji istnic|c groźba różnego interpretowania określonych zachowań i motywacji.

Aby się ustrzec od tych niebezpieczeństw, należy starannie dobienu ekipę badawczą, troszcząc się ojej jednolitość i przed rozpoczęciem baduu wprowadzić w całość zagadnienia i udzielić szczegółowego instruktażu W przypadku badań metodą obserwacji prowadzący badania powinni byt zaopatrzeni w szczegółowe instrukcje i wytyczne na piśmie.

Instruktaż powinien obejmować również sprawy związane z nawią/\ waniem kontaktów i pozyskiwaniem zaufania respondentów. Od umiejęl nego nawiązywania kontaktu i zdobycia zaufania badanego zależy często wartość uzyskanych danych. Niechęć do udzielania odpowiedzi lub nicul ność wobec ankietera prowadzi najczęściej do udzielania wstrzemię/l!

wych odpowiedzi lub celowego przeinaczania faktów. A taka sytuacja w przypadku badania np. zaniedbań wychowawczych w rodzinie może siać się przyczyną uzyskania nie w pełni prawdziwego obrazu. Konieczne jest zatem poinformowanie respondenta o celu badań, o ich naukowym charakterze oraz intencjach badającego. Należy we wstępnej rozmowie wyeliminować poczucie zagrożenia lub jakichkolwiek konsekwencji dla badanego z powodu podanych faktów.

Trzeba generalnie podkreślić, że sposób przeprowadzania badań ma ogromne znaczenie dla wartości uzyskanych materiałów. Zasadą jest przystosowanie języka, pojęć a nawet sposobu rozumowania do poziomu respondenta, jak również unikanie sformułowań które mogłyby responden-ta irytować lub obrażać. Wreszcie zasadą jest, że badania środowiskowe, z niewielkimi wyjątkami, powinny być anonimowe.

9.3.2.    Uporządkowanie materiałów badawczych

Uporządkowanie. W przypadku prowadzenia badań na licznej próbie, obejmujących wiele zagadnień ogólnych i szczegółowych oraz prowadzonych wieloma technikami badawczymi stajemy przed koniecznością uporządkowania materiałów badawczych. Uporządkowanie może być przeprowadzone według następujących zasad: zakresu zagadnienia (zagadnienia ogólne lub szczegółowe), grupy społecznej lub rodzaju zjawiska, przy zależności społecznej (uczniowie, rodzice, grupy rówieśnicze, odległość do szkoły a sprawność nauki itp.). Nie zawsze istnieje możliwość przeprowadzenia tak precyzyjnych podziałów, a w szczególności dokonania ich w sposób rozłączny. Jeśli takiej możliwości nie ma, wówczas należy doprowadzić przynajmniej do logicznego uporządkowania zagadnień i fałdów oraz ich umiejscowienia w poszczególnych typach materiałów. Np. opinie o czasie wolnym można znaleźć w ankietach, w zapisach obserwacyjnych czy wreszcie w materiałach uzyskanych z dokumentów.

W tym etapie bardzo pomocna może się okazać znajomość zasad klasyfikacji. Otóż materiały badawcze stanowią pewną kategorię faktów z rzeczywistości pozajęzykowej. Stanowią zbiór cech przysługujących przedmiotom. Ten zbiór cech można uporządkować logicznie w sposób przejrzysty i sposobny do analizy.

9.3.3.    Przygotowanie do kodyfikacji

W drugim etapie przygotowania materiałów staje przed nami konieczność klasyfikacji odpowiedzi według określonego klucza. Ten etap pracy

195