CCF20081221070

ornat wiarygodnych wiadomości naukowych. Nie ulega

wątpliwości ponadto, że myślenie jest funkcją mózgu, więc pewnego materialnego obiektu, a i tego, wedle Lenina, empiriokrytyk nie potrafi zaakceptować, skoro traktuje obiekty fizyczne, jako wytwór myślenia. Lenin godzi się na to, że nie ma różnicy między zjawiskiem a rzeczą samą w sobie w sensie kantowskim, jednakże nie oznacza to dla niego, by świat zjawiskowy, rozumiany jako treści wrażeniowe, byl jedynym dostępnym światem, ale tylko, że rzeczy absolutnie niepoznawalnych nie ma. Istnieje natomiast odróżnienie między rzeczą poznaną a nie poznaną jeszcze, ale niezależnie od nas istnienie owej jeszcze nie poznanej rzeczywistości nie da się zakwestionować, a doznania nasze nie są ścianą, poza którą mielibyśmy się tylko domyślać obecności rzeczy, ale są dokładnie odbiciem tych rzeczy w ludzkiej głowie. Twierdzenia te dają się wszystkie uzasadnić przez odwołanie się do kryterium praktyki, które jest najdoskonalszym sposobem przekonywania się o prawdzie lub fałszu naszych myśli; ilekroć mianowicie jakaś czynność, podjęta w oparciu o pewne informacje, okazuje się skuteczna, informacje te są należycie potwierdzone; niepowodzenie wskazuje na błąd w naszych wiadomościach przyjętych za podstawę praktycznych zabiegów. Ostatni ów sposób ma szczególne zastosowanie w praktyce społecznej, jako że trafność analiz sytuacji społecznej sprawdza się przez skuteczność działań politycznych podjętych w oparciu o te analizy. Nie chodzi przy tym o to, że użyteczność przyjęcia pewnej prawdy prawdę tę konstytuuje, ale o to, że niezależnie od człowieka zachodzący stosunek odbijania między sądem a pewnym faktycznym stanem rzeczy daje się ustalić za pomocą praktycznych oddziaływań .na ów stan rzeczy i dzięki przekonywaniu się, czy oddziaływania te osiągają zamierzony wynik.

.Również w wielu szczegółowych kwestiach, które rozciągały ogólne zasady interpretacyjne empiriokrytycyzmu na ważniejsze kategorie filozoficzne, Lenin poddał przeciwników nieustępliwej krytyce. Bronił, między innymi, pojęcia przyczynowości jako. tego, które opisuje faktycznie zachodzący konieczpy zwi^zpJlt .między zdarzeniami

organizującej siły apriorycznej rozumu, jak Kant twierdził, ani rezultatami empirycznych zabiegów układających zjawiska w pewne typy zależności; są to obiektywne własności cielesnych obiektów.

I nie daje się zredukować do czysto empirycznej zależności funkcjonalnej. Bronił również punktu widzenia Engelsa na funkcję poznawczą takich pojęć, jak czas i przestrzeń; czas i przestrzeń nie są mianowicie samoistnymi bytami o statusie bytowym niezależnym od ciał, ale nie są też wytworami subiektywnymi —- ani produktami

Jednocześnie Lenin wykazywał, że idealistyczne stanowisko jego przeciwników zmusza w konsekwencji do akceptacji wierzeń religijnych i że intencją właściwą idealistów jest obrona religii, jak to przykład Berkeleya ukazuje. Między innymi — choć nie wyłącznie — ż tej racji Lenin kładł silny nacisk na regułę, którą nazywał zasadą , partyjności w filozofii. Oznacza ona, po pierwsze, że w filozofii niepodobna uniknąć wyboru między idealizmem a materializmem i że każdy, kto uprawia umyślenie filozoficzne, musi się opowiedzieć za jednym z tych dwóch stanowisk, a wszelkie próby wzniesienia się ponad ten podstawowy konflikt albo uniknięcia go są wykrętnymi sposobami obrony idealizmu; oznacza ta zasada, po wtóre, >że doktryny filozoficzne są zawsze narzędziami w ręku partii lub instytucji politycznych i że zaangażowanie filozoficzne jest zawsze, niezależnie od intencji, róvmież politycznym zaangażowaniem. Idealizm, jako że jest zawsze narzędziem podtrzymującym wierzenia religijne, nieuchronnie jest na usługach klas eksploatatorskich, podczas gdy materializm, przeciwnie, stanowi, .przynajmniej współcześnie, filozofię walczącego proletariatu. Wbrew temu, co sobie wyobrażali niektórzy empiriokrytycy rosyjscy, nie ma też, wedle Lenina, żadnego związku między stanowiskiem politycznym nastawionym głównie na organizującą energię partii w przygotowaniu rewolucji (nie zaś wyczekującą na ekonomiczną dojrzałość) a subiekty-wlstyczną filozofią.    "    / .

Dzieło Lenina odegrało bardzo dużą rolę w późniejszej historii marksizmu, w szczególności od czasu, kiedy Stalin streścił ważniejsze jego myśli w popularnym artykule

143