CCF20090303003

10 Wszechświat otwarty

uzupełniający do The Logic ofthe Scientific Discovery. Dzieło to zostało posłane do składu i przygotowane do druku w latach 1956-57.

Jednakże na kilka miesięcy przed spodziewaną publikacją prace nad tym przedsięwzięciem zostały zahamowane. W swojej intelektualnej autobiografii, Unended Quest, Sir Karl tak oto pisał o otrzymanej do wprowadzenia poprawek odbitce korektorskiej: „Czytanie korekty przeobraziło się w koszmar... Potem musiałem udać się na operację obu oczu. Po tym zaś nie mogłem przez jakiś czas powrócić do czytania korekty i w rezultacie Postscriptum nie ukazało się do tej pory”.

Okres ten pamiętam bardzo wyraźnie: udałem się do Wiednia, aby odwiedzić Poppera w tamtejszym szpitalu niebawem po operacji spowodowanej odklejeniem się w kilku miejscach spojówek w obu jego oczach. W miarę jak wracał do zdrowia, pracowaliśmy nad Postscriptum. Przed długi czas niewiele widział i bardzo się lękaliśmy, że grozi mu ślepota.

Gdy odzyskał wzrok, prace nad Postcriptum posunęły się znacznie: doszło kilka podrozdziałów i tysiące poprawek w korekcie. Jednakże napór innych prac stał się w międzyczasie tak wielki, że po 1962 roku nie dokonano niemal żadnych uzupełnień. Podczas kolejnej, bardzo owocnej dekady, po opublikowaniu Conjectures and Refutations (1963), Popper dokończył i opublikował trzy kolejne książki: Objec-tive Knowledge. An Evolutionary Approach (1972)*, Unended Quest (1974 i 1976) i (wraz z Sir Johnem Ecclesem) The Self and łts Brain (1977), jak również wiele artykułów. Były to lata i dzieła, w których rozwinął swoją słynną obecnie teorię obiektywnego umysłu (i Światów 1, 2 i 3), a także przeniósł swą teorię na dziedzinę nauk biologicznych.

W międzyczasie jednak Postscriptum, dzieło stanowiące kulminację wyników pracy Sir Karla w filozofii fizyki, nadal było nie opublikowane. Nie znaczy to jednak, że nie było czytane: większość najbliższych uczniów i kolegów Poppera studiowała je i kilku z nich przez parę łat dysponowało kopiami odbitek korektorskich. Jest źródłem wielkiej satys-

Wydanie polskie: Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemalogiczHtti przekł. Adam Chmielewski, PWN, Warszawa 1992,

fakcji dla łudzi takich jak ja, że wreszcie książka ta została dokończona i udostępniona szerokiej publiczności.

Jej tekst przygotowany do publikacji jest zasadniczo taki sam jak ten, który istniał w 1962 roku. Z wyjątkiem kilku zaznaczonych miejsc, nie wprowadzono żadnych większych poprawek. Panowało przekonanie, że jest to właściwe podejście do dzieła, które nabrało już, dzięki swemu wpływowi na uczniów i kolegów Poppera, znaczenia historycznego, bowiem od czasu jego napisania minęło dwadzieścia pięć lat i czterdzieści pięć od napisania Logik der Forschung. Jest rzeczą naturalną, że wiele spraw teraz można byłoby wyrazić inaczej. Ale całkowite przerobienie tej książki przez Autora odsunęłoby publikację na nieokreślenie długi czas.

Praca redaktorska polegała między innymi na łączeniu różnych wersji pewnych części tekstu, które przez lata się nagromadziły, poprawianiu tekstu ostatecznego i uzupełnieniu go o bibliograficzne i inne przypisy zawierające objaśnienia dla czytelnika. Kilka nowych uzupełnień wprowadzonych przez samego Poppera zaznaczono wyraźnie w nawiasach i oznaczono gwiazdką: *. Moje przypisy redaktorskie i bibliograficzne są wzięte w nawiasy kwadratowe. Pod tym względem naśladowałem praktykę wprowadzoną przez Troelsa Eg-gersa Hansena, redaktora Popperowskiej książki Die beiden Grundprobleme der Erkenntnistheorie (napisanej w latach 1930-32 i opublikowanej w 1979 roku). Popper sprawdził pracę redakcyjną podczas serii spotkań, które w czasie minionych dwóch lat odbywaliśmy w różnych miejscach - w Heidelbergu, Guelph, Toronto, Waszyngtonie, Schloss Kronberg oraz w jego domu w Buckinghamshire. Popper napisał także nowe przedmowy do wszystkich trzech tomów i nowe posłowie do drugiego tomu.

Za moją sugestią dokonano w publikacji tej książki jednej znaczącej zmiany. Opublikowanie tego dużego dzieła w jednym tomie dałoby w rezultacie wielką, ciężką i nieporęczną książkę, finansowo niedostępną dla wielu studentów filozofii. Części Postscriptum - w tym Wszechświat otwarty. Argument na rzecz indeterminizmu - mogą jednak zainteresować większe grono, zwracając uwagę nie tylko filozofów i studentów filozofii, ale i szerszej publiczności.