CCF20091012086

Powiązania biojurysprudencji 93

ducentów goniących za coraz większymi zyskami. Regulacje prawne biotechnologii powinny z jednej strony zabezpieczać przed możliwymi tragicznymi skutkami zastosowań osiągnięć, z drugiej zaś strony nie hamować jednak jej rozwoju. Powinny określać normy postępowania biotechnologów - zakresy i metody kontrolowania ich pracy przez odpowiednie władze państwowe, aby mogło być zagwarantowane biobezpieczeństwo.

W wielu krajach świata, w tym we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, obowiązują regulacje prawne dotyczące biobezpieczeń-stwa, ujmowane w jednej ustawie kompleksowej, jak np. w Niemczech, albo wielu szczegółowych aktach normatywnych, jak np. w Australii. Liczba regulacji prawnych jest jednak mniej istotna niż ich treści, które powinny być wszędzie podobne, ponieważ podobne są zagrożenia ze strony biotechnologii. W granicach Unii Europejskiej owo podobieństwo regulacji krajowych mają zapewniać liczne dyrektywy Rady Unii Europejskiej. Poza granicami Unii Europejskiej troszczą się o to głównie organizacje międzynarodowe mające na celu rozwój gospodarczy. Dzięki temu w zakresie legislacji biotechnologii obowiązują na ogół podobne normy prawne w różnych krajach świata. Zbiór takich podobnych norm określany jest w świecie anglojęzyczną nazwą Good Microbiological Techniques (GMT). Techniki te są ujęte w trzech grupach dotyczących: 1) zapobiegania przenikania z laboratoriów do środowiska jakichkolwiek niebezpiecznych organizmów; 2) wyposażenia laboratoriów w odpowiednie zabezpieczenia; 3) wykorzystywania barier biologicznych istniejących w samych bakteriach i wirusach.

Same normy, nawet najlepsze, nie są jednak w stanie zapewnić pełnego biobezpieczeństwa.

Trudno przecież uniknąć błędnych ocen i fałszywych kroków, a żadne bariery, czy to fizyczne, czy biologiczne, nie chronią nas przed błędem, niechlujstwem, nieuwagą, lub po prostu zapomnieniem osób odpowiedzialnych. Niemal bezbronni jesteśmy wobec celowego uwolnienia śmiertelnych zarazków przez szaleńca. Aby zminimalizować tego typu ryzyko, podjęto inicjatywy ustanowienia kontroli zewnętrznej nad eksperymentami laboratoryjnymi z użyciem technik inżynierii genetycznej, powierzając tę funkcję organom państwowym [...]. Organ państwa jest uprawniony do bieżącego monitorowania i kontroli prowadzonych prac.²⁷

Biotechnologia może bezpośrednio zmniejszać, zachowywać w istniejącym zakresie albo powiększać różnorodność biologiczną, uznaną za globalną wartość przez Konwencję o ochronie różnorodności biologicznej z 1992 roku. Według Konwencji różnorodność biologiczną współtworzą „zasoby genowe, organizmy i ich części, populacje i jakiekolwiek inne żywe elementy ekosystemu". Przewiduje ona ochronę różnorodności biologicznej in situ -zobowiązanie państw do rozpoznawania i kontrolowania zagrożeń ze strony biotechnologii, i ochronę ex situ - stwarzanie warunków do badań nad rośli-

²⁷ T. Twardowski, A. Michalska, Dylematy..., s. 109 i n.