CCF20091108020

mają wykonywać i jak będzie ona oceniana. Tego typu zmiany w środowisku pracy mogą być stresujące.

Inne stresujące zmiany mogą wiązać się z modyfikacją procedur pracy, szkoleniami czy też wprowadzaniem nowych urządzeń. Połączenie firm może zwiększać niepokój o pewność zatrudnienia, nową kadrę kierowniczą i zmianę dotychczasowej polityki firmy.

Trzyletnie badania nad 397 pracownikami sprywatyzowanej firmy komunalnej w Wielkiej Brytanii pokazały jak bardzo stresująca może być tego typu zmiana. Badano trzy grupy: pracowników administracyjnych, kadrę kierowniczą oraz robotników. U wszystkich nastąpił spadek satysfakcji z pracy oraz obniżenie wskaźników zdrowia psychicznego i fizycznego. Najsilniej (największą liczbą symptomów stresu) zareagowali robotnicy, to jest grupa, która sprawowała najmniejszą kontrolę nad sytuacją (Nelson, Cooper & Jackson, 1995).

Dla pracowników starszych wiekiem stresującą zmianą jest wzrost liczby młodych ludzi i kobiet w organizacjach, a także osób o różnorodnym pochodzeniu etnicznym, które wnoszą do pracy odmienne postawy, nawyki czy wartości kulturowe. Zarówno dla menedżerów, jak i szeregowych pracowników źródłem stresu może być udział załogi w zarządzaniu i inne zmiany klimatu organizacji.

Niejednoznaczność roli i konflikt roli

Źródłem stresu może być rola pracownika w organizacji. Niejednoznaczność roli pojawia się wówczas, gdy zakres pracy oraz odpowiedzialność są nieustrukturali-zowane i słabo zdefiniowane. Pracownik nie ma pewności, czego się od niego oczekuje lub nie wie, co powinien robić. Jest to szczególnie ważna kwestia dla młodych pracowników, których role z reguły nie są jasne. Po przebadaniu 380 inżynierów brytyjskich podczas pierwszych trzech lat pracy okazało się, że niejednoznaczność roli wiązała się z niezadowoleniem z pracy, przygnębieniem oraz kłopotami w kontaktach z przełożonymi i współpracownikami. Niejednoznaczność roli zmniejszała się w czwartym roku pracy (Keenan & Newton, 1987). Programy socjalizacji nowych pracowników mogą zmniejszać niejednoznaczność roli.

Niejednoznaczność roli. Sytuacja, która pojawia się wtedy, gdy obowiązki pracownika są słabo ustrukturalizowane lub zdefiniowane.

Po przebadaniu 102 księgowych okazało się, że niejednoznaczność roli (podobnie jak i przeciążenie pracą) jest uważane za istotny czynnik stresujący, ponieważ taka sytuacja zagraża reputacji u szefa. W tej samej grupie badanych stres oraz niejednoznaczność roli prowadziły do zwiększenia niepokoju w pracy i poza pracą (Doby & Caplan, 1995). Dwa dodatkowe badania, jedno obejmujące 795 osób o różnych zawodach i drugie, obejmujące 63 pracowników administracji wyższej uczelni, pokazały, że silne zaangażowanie w pracę i szkolenie, na którym

441