CCF20100503004

18 Charakterystyka fizjograficzna Wielkopolski

Ryc. 4. Zagęszczenie jezior polodowcowych w Wielkopolsce (wg MAJDANOWSKIEGO 1954 za BARTKOWSKIM 1970, uproszczone i zmienione)

Procentowy udział jezior w powierzchni: a - (5-10%), b - (3-5%), c — (1 —3 %); d - południowa granica polodowcowych jezior rynnowych

O klimacie można mówić jako o całokształcie zjawisk meteorologicznych (pogodowych) typowych dla danego obszaru i powtarzających się w okresie wieloletnim.

Ze względu na charakter terenu, który opisujemy pod względem klimatycznym, mamy do czynienia z makroklimatem, mezoklimatem, topoklimatem lub mikroklimatem. Nie wdając się w zbyt szczegółową analizę, zauważmy, że określenie ma-kroklimatu odnosi się do obszarów dużych (np. Wielkopolska), a mikroklimatu do bardzo konkretnych i niewielkich obiektów (np. warstwy drzew czy runa leśnego).

Wysoce znamienną cechą klimatu Wielkopolski jest jego przejściowość, wyrażona przeplataniem się wpływów oceanicznych i kontynentalnych. Widocznym objawem klimatu przejściowego są powtarzające się zmiany pogody, związane z częstym przemieszczaniem się frontów atmosferycznych. Wielkopolska leży w strefie o przewadze cyrkulacji z zachodu i południowego zachodu, co w rezultacie daje przewagę wpływów oceanicznych nad kontynentalnymi. Wpływ ten widoczny jest w rozkładzie średnich rocznych wartości temperatury, a szczególnie jaskrawo zaznacza się w okresie chłodnym (ryc. 5). W rozkładzie średnich rocznych temperatur zauważalna jest kierunkowa zmienność. Zachodnie rejony Wielkopolski należą do najcieplejszych (8,2°C). Stopniowe obniżanie się temperatury następuje przy przesuwaniu się w kierunku północno-wschodnim, gdzie średnia

i

i

i

!

Ryc. 5. Izotermy powietrza dla Wielkopolski za okres 1951-1980 (wg WOSIA 1994) A - średnia roczna (I—XII), B - średnia miesięczna dla lutego

roczna osiąga 7,6°C. Południkowy lub ukośny przebieg izoterm jest bezpośrednim odbiciem wspomnianych cyrkulacji atmosferycznych. Gdyby przebieg izoterm zależał tylko od dopływu energii słonecznej, to ich układ miałby orientację równoleżnikową. Średnie wieloletnie dowodzą, że najzimniejszym miesiącem jest styczeń (od -1,5°C do -2,5°C), a najcieplejszym lipiec (od 1 7,5°C do 19,0°C). Wspomniana już wcześniej niestabilność klimatu sprawia, że w poszczególnych latach nai-