CCF20110308014

28 1. Jak jest? Bezpieczeństwo wewnętrzne w aktualnych zapisach formalnoprawnych

mimo że przede wszystkim dotyczy on nie teoretycznych, definicyjnych, a praktycznych kwestii tego bezpieczeństwa (wyróżnienia - C.R.)³²:

„Jest jeszcze oczywiście wewnętrzny wymiar polityki bezpieczeństwa. Chodzi tu o różne kategorie spraw, które czasem mają dość odległy związek z tradycyjnym pojmowaniem bezpieczeństwa, zajmującego się gtównie materialnymi i bezpośrednimi zagrożeniami. Do spraw tych zaliczają się bezpieczeństwo i stabilność instytucji ustrojowych (niejednokrotnie ich dysfunkcjonalność wychodzi na jaw z dużym opóźnieniem, podobnie jak błędy polityki uprawianej przez tych, którzy stoją na ich czele).

Bezpieczeństwo ekonomiczne (warunki niezakłóconego funkcjonowania gospodarki narodowej) jest już uznaną częścią składową ogólnej sytuacji bezpieczeństwa, ale tutaj również ocena zagrożeń podlega bardzo nieostrym i subiektywnym kryteriom (wielkość długu wewnętrznego i zagranicznego, stabilność pieniądza, skala i kierunki inwestycji zagranicznych itd.).

[...] Bardziej wyrazista jest sprawa bezpieczeństwa energetycznego, które łatwiej można ocenić przez pryzmat kryteriów ilościowych.

[...] Wiele mówiło się i nadal mówi o bezpieczeństwie ekologicznym. 0 ile na naszym terytorium nie powstają szczególne zagrożenia tego rodzaju, o tyle jesteśmy podatni, jak cała ludzkość, na zagrożenia wytwarzane przez dyktowany żądzą zysku model rozwoju gospodarczego widoczny w niektórych krajach najwyżej rozwiniętych, które sprzeciwiają się zawieraniu wielostronnych, traktatowych ograniczeń w tym zakresie. Dochodzą do tego próby nadrobienia opóźnień bez oglądania się na szkody ekologiczne przez kraje uchodzące do niedawna za słabiej rozwinięte (np. Brazylia czy Chiny).

Jest także zupełnie do tej pory ignorowany aspekt bezpieczeństwa narodowego - demografia. Kryzys demograficzny, w jakim znalazła się niemal cała Europa, a Polska w szczególności, będzie mieć nieuchronnie, choć w odleglejszej perspektywie czasowej jeszcze nie do końca rozpoznane skutki w sferze bezpieczeństwa. Jeśli nie zostanie przełamany, będzie wywoływał problemy gospodarcze, mniej lub bardziej kontrolowaną imigrację niosącą ze sobą problemy spoistości społecznej, zagrożenia dla tożsamości kulturowej i takie zjawiska, jak przestępczość zorganizowana czy terroryzm.

[...] Bezpieczeństwo wewnętrzne to wreszcie zagadnienia bardziej tradycyjne, czyli sprawny i nowoczesny system obronny, w którym coraz większą rolę, obok sit zbrojnych, powinny odgrywać różne specjalistyczne służby, począwszy od reagowania kryzysowego, przez policję i straż graniczną, po odpowiednio przygotowane agendy wywiadu i kontrwywiadu, a wszystko to w ścisłej współpracy z USA i partnerami z UE.

(...) Ważnym krokiem w poprawianiu skuteczności systemu obronnego państwa może być przygotowywana ustawa o systemie bezpieczeństwa państwa (inicjatywa prezydencka). Słusznie kładzie się w niej nacisk, i oby tak było w praktyce, na rozwój służb bezpieczeństwa wewnętrznego, które muszą stawiać czoło zagrożeniom pochodzącym z zewnątrz".

ⁿ R. Kuźniar, Bezpieczeństwo - po pierwsze, nie szkodzić, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2006. nr 5.

Warto zwrócić uwagę na kilka elementów przedstawionego stanowiska:

l.    Zwracając (zdecydowanie słusznie) uwagę na zagrożenia pośrednie i niematerialne, autor zalicza do spektrum domen tworzących strukturę bezpieczeństwa wewnętrznego

m. in.: bezpieczeństwo ekonomiczne, bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo ekologiczne, bezpieczeństwo demograficzne i obronność („system obronny państwa”).

Porównując to choćby z analizowanymi wcześniej ujęciami formalnoprawnymi oraz poglądami upowszechnianymi w teorii, praktyce i dydaktyce, dostrzegamy novum w postaci hierarchii, w której bezpieczeństwo wewnętrzne jest nadrzędne wobec wyliczonych domen.

Ustosunkowując się do takiego podejścia w pełni zgodzimy się z R. Kuźniarem, że wskazane przez niego kwestie, aspekty, problemy są (powinny być) przedmiotem troski bezpieczeństwa wewnętrznego. Uzupełnimy to stanowisko o kolejne rodzaje (domeny) bezpieczeństwa, które także zaliczymy względnie do bezpieczeństwa wewnętrznego, np. społeczne, kulturowe, informacyjne i wiele innych^,}.

Wyliczone rodzaje (domeny) bezpieczeństwa jednak nie tworzą prostej ani zamkniętej struktury bezpieczeństwa wewnętrznego, nie są wyłącznie jego elementami, a - posługując się językiem teorii zbiorów - mają tylko z nim część wspólną (obszar wspólny). Tak samo zresztą jak z bezpieczeństwem zewnętrznym. Właściwym kierunkiem dekompozycji nie jest poziome wyszczególnianie dziedzin bezpieczeństwa i próby ich hierarchizacji, a pionowe, przekrojowe, względne wyróżnianie systemowo powiązanych, uzupełniających się wymiennie obszarów, aspektów, problemów - umownych (a nie kategorycznych) subdomen, których wyróżnienie zależy od potrzeb, celu i podejścia konkretnego badacza, praktyka czy dydaktyka. Ta relatywizująca reguła jest wielokierunkowa. Równie dobrze można powiedzieć, że domenami bezpieczeństwa np. energetycznego są bezpieczeństwo wewnętrzne (energetyczne) oraz bezpieczeństwo zewnętrzne (energetyczne). 1 tak dalej... Najprościej wyrazi to rysunek, którego szersze omówienie nastąpi w dalszej części książki.

bezpieczeństwo ZEWNĘTRZNE

³¹ Podobne stanowisko zajmuje też W. Pokruszyński, Bezpieczeństwo narodowe u progu XXI wieku, .Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne. Administracja i Bezpieczeństwo" 2000, t. I, Wyższa Szkoła Gospodarki burorcgional-ncj im. Alcidc Dc Gaspcri.