CCF20110308020

40 1. Jak jest? Bezpieczeństwo wewnętrzne w aktualnych zapisach formalnoprawnych

Reasumując analizę definicji zawartej w Wikipedii jest to podejście oryginalne, jedno z wielu możliwych, warte uwagi, porównania z podejściami innych autorów. Opierając się na poglądach głównie amerykańskich twórców, w podejściu tym „przerysowuje się” aspekt terroryzmu. Jest to dziś z jednej strony zrozumiale społecznie, ale z drugiej - trudne do naukowego uzasadnienia⁵⁰.

Poddajmy analizie inny interesujący pogląd zagraniczny, autorstwa rosyjskiego naukowca. Profesor Moskiewskiego Instytutu Kształcenia Otwartego, W.F. Pilipcnko⁵¹ definiuje bezpieczeństwo wewnętrzne jako (wyróżnienie - C.R.):

„zabezpieczenie⁵² interesów narodowych, narodowych wartości oraz jakości życia⁵³

przed zagrożeniami pochodzącymi od procesów, organizacji, osób lub obiektów będących pod zwierzchnictwem państwa lub położonych na jego terytorium".

Odnotujmy elementy konstytuujące wewnętrzny wymiar bezpieczeństwa według tego autora:

-    przedmiot troski (osłony, ochrony, obrony, kształtowania):

•    interesy narodowe,

•    wartości narodowe,

•    jakość życia;

-    zakres uwzględnianych zagrożeń:

•    wszelkie (nieskonkretyzowane w zapisie), ale pochodzące wyłącznic ze źródeł (od podmiotów) będących pod zwierzchnictwem państwa lub położonych na jego terytorium.

Te dwa wskaźniki (wyznaczniki) i tylko one wyznaczają wystarczająco, zdaniem cytowanego autora, istotę, zakres i treść bezpieczeństwa wewnętrznego. Co ważne, autor ten w sposób jednorodny, zupełny i rozłączny definiuje też bezpieczeństwo zewnętrzne, jako: „zabezpieczenie narodowych interesów i wartości oraz jakości życia przed zagrożeniami pochodzącymi spoza Federacji Rosyjskiej” (wyróżnienia - C.R.)^5,1.

Warte refleksji w analizowanym ujęciu są następujące kwestie:

1. Ostrość, rozłączność zastosowanego przez W.F. Pilipenkę kryterium dekompozycji bezpieczeństwa i wyróżnienia bezpieczeństwa wewnętrznego według lokalizacji źródła zagrożenia względem terytorium i (lub?) zwierzchnictwa nad nim podmiotu.

^M Jeszcze wyraźniej widać ową tendencję w materiałach doktrynalnych USA oraz pracach tamtejszych ośrodków badawczych i studyjnych. Zob. np. National Strategy for Combating Terrorism USA 2003, lub AJ. Doory, American Civil Security: The U.S. Public and Homeland Security. portal ministerstwa obrony USA.

¹¹ Zob. W.F. Pilipcnko, Biezopasnostteoria, paradigma, koncepcia. Slovar '-sprawocznik, Moskwa 2005.

” W języku rosyjskim słowo zaszcziszczeitnost' odnosi się do zdolności osłony, obrony, ochrony, przeciwdziałania zagrożeniom, niebezpieczeństwu. Na podstawie: Wielki słownik polsko-rosyjski. Wiedza Powszechna. Warszawa 1979.

⁵¹W znaczeniu rosyjskim: Obraz iizni - tipicznyje dlia dannogo obszcziestwa, klassa, socialnogo słoja sposoby, formy i uslowia mdywiduatnoj i kollektiwnoj żizniediejatidnosti. Zob. W.F. Pilipcnko, Biezopasnost .... op.cit. ” W.F. Pilipcnko, Biezopasnost'..., op.cit.

O owej prostej i kuszącej dychotomii już była mowa, należy tylko przypomnieć, że owo „źródło zagrożenia” jest wyrażeniem językowo absolutnie niejednoznacznym oraz w praktyce często trudnym do zidentyfikowania. Zdecydujmy więc pcrsonifikując kto ma być zewnętrzny:

-    ten, który strzela?

-    ten, który dowodzi strzelającym?

-    ten, który kieruje działaniem (często z ukrycia)?

-    ten, który działanie obmyślił i zainicjował?

-    ten, który za tym stoi i realizuje swoje interesy?

Posłużmy się przykładami z praktyki bezpieczeństwa, próbując ustalić, gdzie było zlokalizowane „źródło zagrożenia” w sytuacjach:

-    ataku na WTC i Pentagon;

-    ataku hakerów na systemy komputerowe Łotwy;

-    ograniczenia dostaw gazu do Polski;

-    pandemii tzw. świńskiej grypy.

Czy potrafimy z całym przekonaniem i jednoznacznie wskazać na zewnętrzne lub wewnętrzne usytuowanie źródła zagrożenia? Na terytorium podmiotu czy poza nim? Trudne zadanie....

2.    Wprowadzony przez W.F. Pilipenkę wskaźnik-warunck zwierzchnictwa kierowniczego podmiotu nad obiektcm-emitentcni zagrożenia mimo pozornej jasności wprowadza wiele kolejnych wątpliwości. Sięgnijmy i w tym kontekście do podanych przykładów. Pod czyim zwierzchnictwem był Boeing uderzający w WTC? Do kogo należały linie lotnicze? Czy ograniczenie dostaw energii w Polsce przez np. państwową elektrownię w Puławach (w braku dostaw z zewnątrz) było wewnętrznym czy zewnętrznym zagrożeniem?

Wątpliwości budzi także alternatywne potraktowanie przez autora obydwu wskaź-ników-warunków „wewnęlrzności”. Spójnik „lub” odniesiony do terytorialności oraz zwierzchnictwa powoduje ich rozdzielność, a przez to powstanie nowego zbioru sytuacji, w której źródłem zagrożenia są obiekty położone na terytorium podmiotu, ale nicpodlcgającc jego zwierzchnictwu (rysunek na następnej stronie). Również w tym kontekście spójrzmy na atak na WTC lub akty terroru ETA w Hiszpanii. Tym bardziej komplikuje to sprawę, że w definicji bezpieczeństwa zewnętrznego wskazano wyłącznic warunek-wskaźnik terytorialności źródła. Podział jest więc nieostry i niezupełny.

3.    Przedmiot bezpieczeństwa - czy triada W.F. Pilipcnki (interesy i wartości narodowe, jakość życia) rzeczywiście wyczcipują zbiór elementów podlegających ochronie, obronie, kształtowaniu? W ujęciu neorealistycznym wystarczyłoby wskazanie interesów jako przedmiotu troski. Ta rozległa, superpojemna kategoria może - w najszerszym z możliwych znaczeń - obejmować zarówno wartości i cele wc wszystkich dziedzinach i obszarach aktywności, jak i kwestie bytu i rozwoju, integralności i suwerenności, problemy gospodarcze, zdrowotne, wojskowe i wszelkie inne. „Interes” - słowo-klucz równoważące wszystko, co dla nas cenne i ważne.