CCF20110308069

6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym. Aksjologiczno-metodologiczne fundamenty strategicznego projektowania oraz realizacji bezpieczeństwa wewnętrznego

W lej części pracy podjęte zostaną kwestie metodologiczno-merylorycznych podstaw projektowania oraz kształtowania (realizacji) bezpieczeństwa wewnętrznego, logiki i treści tych procesów. Oprócz celowych i koniecznych"’² zagadnień teoretycznych - założeń, reguł podejścia, znaczenia podstawowych terminów oraz analizy twierdzeń, przedstawiona zostanie próba projektowania użytecznych praktycznie konkretnych rozwiązań - zakresu i struktury treści oraz konkretnych zapisów-określeń misji, wizji, celów strategicznych, założeń i zasad formułowania koncepcji i strategii bezpieczeństwa wewnętrznego.

Zachowana została troska o możliwie duży uniwersalizm podejścia, rozszerzający podmiotowy obszar możliwych zastosowań postulowanych rozwiązań, obejmujący organizacje różnego typu, skali i charakteru. Szczególnie jednak częstym układem odniesienia refleksji, wniosków i postulatów pozostaje podmiot szczególny - państwo, zwłaszcza nasze państwo.

Tok refleksji w niniejszej części prowadzi od ogólnej charakterystyki procesu polityczno-strategicznego - swoistej mctalogiki działań podmiotu - przez wybrane kwestie z obszaru polityki bezpieczeństwa do fundamentalnych wytworów strategicznego planowania (projektowania) bezpieczeństwa wewnętrznego, które wyznaczają ramy oraz ukierunkowują działania organizacyjne i wykonawcze.

6.1. Polityka, proces polityczno-strategiczny. Bezpieczeństwo jako przedmiot i dziedzina polityki. Strategiczne planowanie bezpieczeństwa

„Polityka” jest pojęciem potocznym, wywodzącym swe znaczenie (etymologiczne) od starogreckich słów polis, politika (miasto-państwo, sprawy państwowe). U starożytnych oznaczało ono sztukę rządzenia państwem. Terminem tym posługują się Platon w Sofiście ¹⁶² Konieczność tę trafnie identyfikuje W. Szostak: „Poprzedzenie przekazu wiedzy analizami używanych pojęć, uporządkowanie tych pojęć (ich krytyka i systematyka), stworzenie siatki pojęć, czyli ogólnie ujmując konstrukcja języka naukowego, pozwala przekazywaną wiedzę ująć w formie teorii. [...] Często uporządkowanie pojęć jest możliwe dopiero po przyjęciu określonych założeń dotyczących odzwierciedlanej rzeczywistości, założeń idcalizacyjnych. co wiąże się z żywionymi wartościami” - Zarys teorii polityki, Kielce 2005.

6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

139

i Polityku oraz. Arystoteles w Polityce. Takie tradycyjne rozumienie polityki zachowane zostało w dużej mierze w niniejszym opracowaniu, ponieważ jego ogólność oraz podmiotowe i proccsualne ujęcie kwestii władzy pozwalają właściwie umiejscowić problematykę zarządzania, określić relację między obydwoma pojęciami.

Podstawą nowożytnej interpretacji polityki jest definicja autorstwa Maksa Webera, twierdzącego, że polityka to „dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami [lub innymi formami organizacji stosunków międzynarodowych - C.R.], czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi [i innymi podmiotami - C.R.], jakie to państwo tworzą”¹''⁵. Uzupełnienia w tekście definicji wydają się konieczne w kontekście współczesnego środowiska i warunków polityki.

Warte przytoczenia i uwzględnienia jest też stanowisko postbehawioralnc, w którym polityka określana jest jako służba dążąca do zmniejszenia czy też usuwania ograniczeń w zaspokajaniu potrzeb ludzi^IM. Takie ujęcie nadaje władzy społeczny sens i posłannictwo, ukierunkowuje władztwo na: „działalność polegającą na przezwyciężaniu sprzeczności interesów i uzgadnianiu zachowań współzależnych grup społecznych i wewnątrz nich,

służącą kształtowaniu i ochronie ładu społecznego korzystnego [w akceptowanym stopniu - C.R.] dla tych grup stosownie do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów”¹'¹⁵.

Interpretację działań politycznych autorstwa M. Karwata należy odnosić do specyficznej sfery bezpieczeństwa i bezpieczeństwa wewnętrznego: „są to działania, które 1) cechują się obiektywnym funkcjonalnym związkiem [...] z interesami wielkich grup społecznych [...]; 2) uwikłane są w obiektywną sprzeczność interesów, zwłaszcza ekonomicznych, wielkich grup społecznych; 3) w związku z tym wpływają na warunki integracji całego społeczeństwa. [...] Jest zrozumiale, że działania polityczne oscylują wokół władzy”.

Można też korzystać z podejść definiujących, nazywanych systemowymi. Łączą one bowiem politykę z funkcjonowaniem całości społecznych, w szczególności z:

-    funkcjami organizacyjnymi w społeczeństwie (sterowniczymi lub kierowniczymi), korzystając też głównie, lecz nic wyłącznie, ze stosunku władzy, lub

-    funkcjami utrzymywania równowagi w społeczeństwie, zakładając, iż podstawową funkcją organizacji jest utrzymywanie stabilności społeczeństwa, lub

-    funkcjami dystrybucyjnymi (dóbr) w społeczeństwie, wskazując, iż podstawową funkcją organizacji, warunkującą jej stabilność (trwałość) jest właśnie odpowiednia dystrybucja dóbr pomiędzy grupy społeczne składające się na społeczeństwo.

Słusznie stwierdza W. Szostak, iż: „skutkiem działania władztwa państwowego jest uporządkowanie działań ludzi, w tym zapobieżenie pewnym działaniom (przestępczym) lub wymuszenie innych (społecznic istotnych). Dalszym skutkiem działania władztwa może więc być współdziałanie ludzi lub nawet współpraca, rozumiana tu ^lnM. Weber. Polityka Jako zawód i powołanie, Kraków 1998.

^IM L. Sobkowiak, w: Leksykon politologii, A. Antoszewski, R. Hcrbut (red.), Wrocław 1999. M. Gulczyński, Nauka o polityce. Wydawnictwo Druktur, Warszawa 2007.