CCF20110308085

170 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

Właściwsza jest teza, w myśl której przegląd strategiczny widzieć należy jako narzędzie planowania strategicznego (zarządzania), stosowane w celu uzyskiwania celowej i uporządkowanej informacyjnej bazy dokonywania wyborów (podejmowania decyzji strategicznych) na każdym (dowolnym) poziomie i etapie procesu. Jako narzędzie przegląd powinien służyć rozwiązywaniu aktualnych problemów bezpieczeństwa, reagowaniu i odpowiadaniu na współczesne zagrożenia, a szczególnie podejmowaniu wyzwań przyszłości, kształtowania tej przyszłości zgodnie z wartościami, interesami i ambicjami podmiotu. Przegląd jest narzędziem polityki i zarządzania strategicznego, i dlatego:

służy rozwiązywaniu strategicznie ważnych problemów danej organizacji - to jego cecha nadrzędna;

- realizowany jest z udziałem najwyższych władz organizacji;

obejmuje właściwy strategicznemu podejściu zakres czy też. perspektywę rzeczową i czasoprzestrzenną;

- realizowany jest na poziomie ogólności, redukcji i syntezy właściwym strategicznemu podejściu;

- wyznacza ramy, kierunki, normy przeglądom niższego poziomu.

W przywoływanej już autorskiej pracy Myśląc o bezpieczeństwie. Przegląd strategiczny jako narzędzie polityki sformułowano wniosek końcowy, który w pełni można przenieść w analizowany obszar bezpieczeństwa wewnętrznego:

„Istnieje pilna i priorytetowa konieczność wdrożenia do ustroju państwa, do procesu projektowania i realizacji jego polityki, stałego mechanizmu systemu przeglądów strategicznych jako narzędzia dostarczającego wyprowadzoną z nadrzędnych wartości, interesów i zamiarów narodowych, spójną, możliwie najlepszą i systematycznie uaktualnianą podstawę informacyjną kierowania państwem, kreatywnego zarządzania we wszystkich domenach jego aktywności”.

W ujęciu procesualnym system przeglądów strategicznych stale, choć w różnym stopniu (natężeniu i zakresie) powinien towarzyszyć w każdej organizacji procesowi polityczno--stratcgicznemu jako jego narzędzie i element.

Dziedzina bezpieczeństwa oraz jej domena - bezpieczeństwo wewnętrzne są w postulowanym modelu konceptualnym systemu przeglądów jedną z subdziedzin, subobsza-rów, wydzielonych ze względu na specyfikę przedmiotu, treści polityki. Z jednej strony przegląd w tej dziedzinie musi uwzględniać (kompleksowo i dynamicznie) wszelkie jej powiązania z innymi obszarami i problemami polityki, z drugiej natomiast - jego wyniki, postrzegane jako systemowe continuum, wyznaczają ramy, kierunki i priorytety przeglądów poziomu podrzędnego (w ujęciu określonego aspektu, obszaru, poziomu, np. przeglądu infrastruktury bezpieczeństwa, przeglądu systemu kierowania albo przeglądu bezpieczeństwa województwa, powiatu, miasta).

Co szczególnie ważne - przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego jest zdeterminowany koniecznością uwzględnienia podstaw aksjologiczno-normatywnych konstytuujących działalność państwa (podmiotu) w nadrzędnych sferach oraz rezultatów planowania

decyzji, wyborów podjętych na wyższych poziomach struktur organizacyjnych. Informacje te normują przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego, wyznaczają jego ramy i limity oraz stanowią punkt wyjścia do jego przygotowania i przeprowadzenia. Z kolei ustrojowe podstawy bezpieczeństwa wewnętrznego np. państwa oraz rezultaty jego planowania w podobny sposób determinują przeglądy w dziedzinach podrzędnych oraz przeglądy wszelkich dziedzin dokonywane przez podrzędne wobec państwa podmioty³'*. Tak więc przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego na obszarze np. województwa (dokonywany przez władze województwa) musi opierać się bezpośrednio na rezultatach narodowego przeglądu bezpieczeństwa wewnętrznego, a pośrednio - na wynikach przeglądów bezpieczeństwa, państwa, świata.

Pytanie o bezpieczeństwo wewnętrzne państwa można więc postawić i poszukiwać na nie odpowiedzi dopiero wtedy, gdy znamy odpowiedzi na pytania: jakie państwo (prognozujemy lub chcemy kreować) oraz jaka jest jego polityka bezpieczeństwa w ogóle (którą chcemy realizować), w świetle przyjętych założeń i akceptowanych prognoz jeszcze szerszych, ogólniejszych²⁰'.

Wprowadzając do powyższych konstatacji ogólnych przedstawione wcześniej postulaty strukturalizacji obszaru bezpieczeństwa z użyciem pierwotnych i wtórnych kryteriów jego dekompozycji, w jednym z możliwych wariantów owej dekompozycji wytworem procesu polityczno-strategicznego byłby wyróżniony na schemacie system strategii bezpieczeństwa zintegrowany ze strategiami nadrzędnymi (sfery polityki) oraz podrzędnymi (sfery operacyjno-taktycznej). Miejsce strategii bezpieczeństwa wewnętrznego w tym systemie-sicci strategii będzie oczywiście zmieniać się wraz ze zmianą porządku klasyfikacyjnego bezpieczeństwa.

²⁰⁶ Odrębnym, interesującym zagadnieniem jest forma omawianej należności w układzie państwo - sojusz, państwo - koalicja. Stanowisko w tej kwestii wyznacza aksjomat nadrzędności państwa wobec innych podmiotów zewnętrznych i wewnętrznych w dziedzinie troski i odpowiedzialności za bezpieczeństwo narodowe.

²⁰⁷ Poglądowy przykład opisywanej prawidłowości wnosi przypadek zlecenia przez rząd USA korporacji RAND skonstatowania modelu sił zbrojnych w kontekście wyzwań XXI w'icku. Eksperci RAND uwarunkowali wszelkie prace projektowe wcześniejszym określeniem przez zleceniodawcę przyjmowanych przez niego założeń nadrzędnych. Postawili więc pytania logicznie poprzedzające refleksję nad narzędziem: w jakim święcie, jakie państwo i do czego zamierza owych sił zbrojnych używać. RAND wygenerowała s/eść istotnie różnych modeli rozwoju świata i środowiska bezpieczeństwa, w których radykalnie odmienne misje, role, funkcje i warunki działania sił zbrojnych wyznaczały równic odmienny ich kształt, zdolności, wyposażenie itd. Zob. J. Gordon IV, B. Nichiporuk, Allemafivc Futures and Their Implications for Army Modemization, www.rand.org/. Szerzej o tej kwestii C. Rutkowski, Sieć bezpieczeństwa..., op.cil.