CCF20110308083

100 o. zagadnienia Kierowania i zarządzania Bezpieczeństwem wewnętrznym

Również len proces nie jcsl ciągły, liniowy ani prosty. Tu lakże wielokrotne iteracje łączyć się będą ze stopniowym przyrastaniem coraz lepszej wiedzy, coraz lepszych odpowiedzi na kolejne pytania. Nasze myślenie wielokrotnie zmieniać będzie swój charakter, w którym raz dominować będą kwestie i rezultaty jakościowe, a raz analizy i określenia ilościowe. Ale tok ogólny zawsze prowadzić nas będzie w stronę formalizacji, operacjo-nalizacji, niezbędnych do formułowania dyrektyw dla sfery wykonawczej, otwierającej funkcję organizatorską (rysunek).

Na ogólnym poziomie refleksji nad procesem polityczno-strategicznym warto wspomnieć o trzech kwestiach dyskusyjnych.

Pierwszą z nich wyraża pytanie o to, czy formułowanie, ustalanie celów jest elementem tego procesu, czy też cele są zewnętrznym wobec procesu punkiem jego wyjścia. Problem ma istotne znaczenie organizatorskie. Stanowiska w tej kwestii są podzielone, obydwie opcje mają swoich zwolenników, a dyskusja trwa^{1 2}. Nic wchodząc głębiej w jej aktualne wyniki, na użytek dalszego wykładu należy opowiedzieć się jednoznacznie za poglądem H. Kreikcbauma^:no, który stanowienie celów włącza w zakres procesu planistycznego. Autor ten w przekonujący sposób uzasadnia swoje stanowisko, szczegółowo interpretuje kategorię celu oraz logikę jego projektowania różnicującą formy celów w poszczególnych fazach refleksji.

Również w drugiej kwestii istotna jest opinia II. Krcikebauma. Kwestia ta dotyczy swobody działań uczestników opisywanego procesu, stopnia jego zdeterminowania już na wejściu. Przytaczany autor zaleca: przed rozpoczęciem planowania poznaj poglądy swoich szefów™¹. Jest to bardzo użyteczna dyrektywa praktycznego działania, a w niektórych sytuacjach, organizacjach norma, standard. Jeszcze dalej w tej kwestii idzie pragmatyczne podejścic-metoda wojskowych planistów amerykańskich³. Wytyczne, dyrektywy polityczne studia narzuconych przez nie granic, norm, standardów - są w tej metodzie stałym i koniecznym elementem, wstępnym etapem. Można oczywiście doceniać i chwalić oraz naśladować amerykański pragmatyzm, ale trzeba leż dostrzec jego wady. Uwzględnienie na wejściu narzuconych granic i norm ogranicza i zawęża proces poszukiwania rozwiązań, ukierunkowuje, ale też więzi kreatywność uczestników i - co chyba najważniejsze -wyklucza wszelkie rozwiązania, które choćby w minimalnym stopniu nie mieszczą się w narzuconych, a nic zawsze przecież w pełni uświadomionych i koniecznych granicach. W erze turbulencyjności, rosnącej niepewności, zaskoczenia, asymetrii, początkowe wytyczne polityczne powinny mieć moc bardziej orientacyjną, zalecającą (podpowiadającą) kierunki i obszary koncentracji działań planistycznych, a nic postać radykalnych dyrektyw wiążących. Coraz częściej rozwiązanie optymalne będzie znajdowało się poza obszarem wstępnych wyobrażeń i zasięgiem percepcji polityków, coraz częściej rozluźnienie gorsetu ograniczeń wstępnych, a przez to - większa swoboda, szersze pole poszukiwań owocować będą znalezieniem najlepszych rozwiązań, których wdrożenie wymagać jednak będzie uchylenia lub niewielkiej, a możliwej modyfikacji założeń politycznych.

Powyższą interpretację przenosimy w całości do stanowiska w trzeciej z dyskusyjnych kwestii - przyjmowanych na wejściu do procesu planistycznego ograniczeń, norm budżetowych. Tu również pragmatyczne podejście amerykańskie każe traktować owe normy jako nienaruszalne, bezdyskusyjne i sztywne podstawy dalszych działań. Rozluźnienie i tego gorsetu coraz częściej (z przytoczonych powyżej powodów cech środowiska bezpieczeństwa) umożliwi dostrzeżenie optymalnego rozwiązania, którego kosztem-warunkiem będzie w pełni dopuszczalna modyfikacja wstępnych założeń budżetowych. Analitycy, progności, planiści powinni w pełni swobodnie poszukiwać najlepszych rozwiązań, przedstawiając je kierownictwu politycznemu w dwóch grupach:

1.    Mieszczących się w orientacyjnie wskazanych dyrektywach politycznych

i budżetowych.

2.    Wymagających modyfikacji tychże orientacyjnych dyrektyw wstępnych, ze wskazaniem kierunku i zakresu koniecznych (celowych) zmian.

W zależności od rangi interesu, znaczenia planowanych działań i ich skutków dla podmiotu, łatwo dostrzec, prognozować obszar sytuacji, w których nawet najbardziej radykalne zmiany budżetu albo podobne zmiany norm politycznych (nic wyłączając

1

   Szerzej o lej kwestii piszą m.in. A. Klasik, Planowanie strategiczne, PWE, Warszawa 1993: L. Krzyżanowski, O podstawach kierowania.... op.cit.; J. Pcnc, Kreatywne kierowanie. Placet, Warszawa 2000. Zob. też C. Rutkowski, Zarządzanie strategiczne.... op.cit.

2

   H. Krcikcbaum, Strategiczne planowanie w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1996.

3

Tamże.

⁵¹⁸ Zob. Joint Electronic Library. publikacje serii 3 0 oraz 5-0, www.dtic.mil/doctrinc.