CCI00050

Rozdział II

USTRÓJ POLITYCZNY REPUBLIKI WŁOSKIEJ

I. GENEZA I OGOLNA CHARAKTERYSTYKA

KONSTYTUCJI Z ROKU 1947

Włochy stały się republiką w r. 1946, kiedy w wyniku przeprowadzonego referendum obywatele wypowiedzieli się za republikańską formą rządu. Kampanię wyborczą poprzedziły ważne wydarzenia stanowiące konsekwencje drugiej wojny światowej i upadku faszyzmu. Doświadczenia tego okresu związane z panowaniem faszystowskiego ustroju, walka o niepodległość i zmianę form politycznej organizacji społeczeństwa przyniosły długo oczekiwane rezultaty.

W celu przypomnienia wydarzeń mających istotny wpływ na niepodległy byt i formy ustrojowe Włoch wymienić należy następujące fakty: w lipcu 1943 r. dokonano zamachu stanu, w wyniku którego obalony został przywódca faszystowskich Włoch Benito Mussolini, na czele rządu stanął zaś Piętro Bado-g::o; w dniu 3 września 1943 r. następuje zawieszenie broni między tym rządem a aliantami, którzy wylądowali na południu kraju. Powstaje rząd koalicyjny, oparty na porozumieniu sześciu partii (w tym chrześcijańskich demokratów, srealistów i komunistów), sprawujący władzę na terenie południa, reszta terytorium państwa znajdowała się pod panowaniem Niemców, choć działała tam partyzantka i były organizowane zalążki władzy podległe Komitetowi Wyzwolenia Narodowego.

I Wydany w dniu 25 czerwca 1944 r. dekret rządowy zapowiada - po wyzwoleniu całych Włoch - wybór konstytuanty i przeprowadzenie referendum w celu rozstrzygnięcia kwestii formy państwa - utrzymania monarchii lub wprowadzenia ustroju republikańskiego. Wyzwolenie całego terytorium państwa dokonało się w kwietniu 1945 r. Po wkroczeniu aliantów do Rzymu król Wiktor Emanuel, zgodnie z wcześniejszą obietnicą, abdykował na rzecz swego syna Umberta. Na czele rządu stał premier Bonomii, kierujący gabinetem koalicyjnym opartym na sojuszu sześciu partii.¹ Wyzwolenie oznaczało przywrócenie jedności państwowej, choć tendencje różnych ugrupowań politycznych, a także dążenia południa kraju i północy wykazywały znaczne niekiedy rozbieżności.

Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią przeprowadzono 2 czerwca 1946 r. referendum ogólnonarodowe, stanowiące wydarzenie przełomowe w dziejach kraju. Za republiką opowiedziało się 12718 641 wyborców (54,24%), a za utrzymaniem monarchii 10718502 (45,72%). Wynik ten przesądził zatem o upadku korony i powstaniu republiki. Za republiką opowiedzieli się komuniści, socjaliści,

‘ Podaję za J. Zakrzewska, Ustrój polityczny Republiki Włoskiej, Warszawa 1986, s. 26.

55