CCI00130

głosami przeciwko 244. Położono w ten sposób kres IV Republice, a wydarzenia z wiosny 1958 r. zapoczątkowały nowe stosunki politycznoustrojowe we Francji, które znalazły wyraz w Konstytucji r. 1958.

II. TWORZENIE PRAWNYCH PODSTAW USTROJU I CHARAKTERYSTYKA KONSTYTUCJI Z ROKU 1958 1. TRYB PRZYGOTOWANIA I UCHWALENIA KONSTYTUCJI ROKU 1958

General de Gaulle objął władzę pod warunkiem uzyskania prawa przygotowania konstytucji wprowadzającej nowy ustrój. Cel ten osiągnął po uchwaleniu przez parlament ustawy z 3 czerwca 1958 r., która przyznała specjalne uprawnienia rządowi, na czele którego stał de Gaulle. Z uprawnień tych mógł zatem korzystać wyłącznie gabinet kierowany przez generała. Uchwalając tę ustawę, Zgromadzenie Narodowe przyznało rządowi prawo przygotowania nowej konstytucji, dokonując tym samym aktu „samorozwiązania”. Było rzeczą oczywistą, że po uchwaleniu konstytucji - co miało nastąpić z pominięciem parlamentu i w drodze referendum - wybrany zostanie nowy parlament oparty na innych niż dotychczas zasadach.

W świetle ustawy z 3 czerwca parlament został całkowicie wyłączony z prac nad konstytucją. Jej przygotowanie miało być dziełem wyłącznie rządu. Przewidziano wprawdzie istnienie komitetu konsultacyjnego, ale jedynie jako ciała opiniodawczego. Już tryb przygotowania konstytucji daje wyraz antypar-lamentarnemu nastawieniu generała. Było to zresztą konsekwencją jego dążenia do uzyskania silnej pozycji rządu, maksymalnie niezależnego od parlamentu. Należało zatem obniżyć rangę parlamentu, a podnieść rangę oraz znaczenie prezydenta i rządu.

Prace nad przyszłą konstytucją posuwały się szybko i już 4 września 1958 r. ogłoszony został jej projekt przygotowany w ciszy gabinetów, poza kręgiem jawności prac, bez debat parlamentarnych i informowania opinii publicznej. Projekt ten został poddany 28 września referendum, w którym społeczeństwo przyjęło go ogromną większością głosów (17 668 790 za, przeciwko 4 624 511).¹ Na taki wynik głosowania wywarł wpływ plebiscytarny charakter referendum, które w swojej istocie bardziej polegało na określeniu stanowiska społeczeństwa wobec osoby generała niż wobec projektu konstytucji. Warto też podkreślić, że referendum odbyło się w warunkach największej od r. 1945 frekwencji wyborców, z których głosowało aż 84,9% uprawnionych. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że obóz popierający projekt konstytucji nie był jednolity. „Tak” głosowali ludzie o poglądach często przeciwstawnych. Znaleźli się tu zwolennicy rządów silnej ręki, wzmocnienia władzy wykonawczej, zwolennicy

136

1

Zob. L'annee politeąue 1958, s 118.