chalmers0079

81

Potwierdzanie w falsyfikaty onistycznej teorii nauki

znaczenie w nauce. Mówiono, że sytuacje logiczne zezwalają na ustalenie ponad wszelką wątpliwość fałszywości, ale nie prawdziwości teorii w świetle dostępnych zdań obserwacyjnych. Mówiono również że nauka rozwija się metodą stawiania śmiałych, falsyfikowal-nych w wysokim stopniu hipotez, które są próbami rozwiązywania problemów i które następnie należy poddawać bezwzględnym sprawdzianom mającym na celu ich obalenie. Sugerowano również, że znaczący postęp w nauce dokonywał się wraz z falsyfikacją śmiałych hipotez. Zapamiętały falsyfikacjonista Popper to właśnie stwierdza we fragmencie cytowanym na stronicach 68—69, gdzie sam podkreśla istotne sformułowania w tym duchu. Jednakże zwracanie uwagi wyłącznie na przypadki falsyfikujące byłoby nieadekwatnym przedstawieniem pozycji wyrafinowanego falsyfikacjonisty. Świadczy o tym przykład rozważany w poprzednim paragrafie. Niezależnie sprawdzalna próba ocalenia teorii Newtona za pomocą spekulatyw-nej hipotezy zakończyła się sukcesem nie dlatego, że hipoteza ta uległa falsyfikacji, lecz dlatego, że została potwierdzona przez odkrycie Neptuna.

Jest rzeczą błędną uważać obalenie śmiałych, obdarzonych wysokim stopniem falsyfikowalności hipotez jako wydarzenie świadczące o poważnym postępie naukowym.^{1 2} Łatwo to zrozumieć, jeżeli rozważymy różne skrajne możliwości. Z jednej strony istnieją teorie będące śmiałymi, ryzykownymi hipotezami, z drugiej strony są teorie, które są ostrożnymi domysłami, twierdzeniami o niewielkim stopniu ryzyka. Jeżeli hipoteza dowolnego typu nie przetrwa sprawdzianu obserwacyjnego lub eksperymentalnego, ulegnie tym samym falsyfikacji, jeżeli natomiast przejdzie pomyślne testy, powiemy, że została potwierdzona*. Oznaką znaczącego postępu naukowego jest więc nie tylko falsyfikacja ostrożnej hipotezy, ale również potwierdzenie śmiałej hipotezy. Takie potwierdzenia przynosić mogą bardzo wiele nowych informacji i stanowią znaczący wkład do wiedzy naukowej po prostu dlatego, że są one odkryciem czegoś, czego nikt

6 — Czym jest to...

1

   Szczegółowe omówienie tego zagadnienia znaleźć można w: A. F. Chalmers, „On Leaming From Our Mistakes”, British Journal for the Philosophy of Science 24, 1973, ss. 164—173.

2

   Nie należy mylić tego sposobu użycia słowa „potwierdzony” z innym sensem tego słowa, według którego jeżeli teoria jest potwierdzona, to można ją uważać za udowodnioną.