Drzewo życia 4

Zróżnicowanie rzeczywistości zewnętrznej

Stosując pojęcie „rzeczywistość zewnętrzna” do poglądów społeczności chłopskich, musimy uwzględnić odmienność jego zasięgu i odmienne nieco znaczenie w porównaniu z naszym jego rozumieniem. Na rzeczywistość składały się bowiem, oprócz całej zmysłowo postrzeganej przyrody, obiektów i zjawisk naturalnych, także istoty nadprzyrodzone, działające w bezpośredniej bliskości ludzi, w ich najbliższym otoczeniu.

Wierzenia związane z demonami, duchami i istotami półdemonicznymi zamieszkującymi otoczenie człowieka i stanowiącymi jakby integralną część świata natury, niektórzy badacze skłonni byli uważać za kompleks zupełnie odrębny od wierzeń w bóstwa. Te ostatnie były bowiem istotami uduchowionymi, przebywającymi w niebie lub podziemiach, a więc strefach kosmicznych pozostających poza zasięgiem judzkiej, bezpośredniej penetracji.

Czyżby więc świat był dla społeczności chłopskich porozdzielany na niczym nie połączone ze sobą strefy, a istoty nadprzyrodzone tworzyły dwie grupy — uduchowionych i nieuduchowionych? Dotychczasowe nasze doświadczenia każą w to wątpić.

Przyczyną wielu nieporozumień w tej kwestii było stosowanie, najczęściej nieświadome, współczesnych kategorii myślenia, racjonalnych rozdziałów tam, gdzie

7 — Drzewo tycia

97

_L