DSC00593

4VO

STYLE ODBIORU

nych wokół Peipera, zostały w ów system wprowadzone przez to, że sformułowana teoria zawsze utworom owym nadawała pewien sens, nadawała znaczenie, które nie mogłoby powstać -w grupie „programofobijnej”. W przypadku grupy programowej bowiem teoria, utrwalająca świadomość literacką jej uczestników, może być takim samym dokonaniem, jak twórczość, czasem nawet ma większy wpływ na proces historycznoliteracki niż dokonania poetyckie (tak się stało np. z grupą symboli-stów francuskich lat osiemdziesiątych XIX w., taki był niewątpliwie w grupie Peipera przypadek jej wodza, którego myśl teoretyczna oddziaływa szerzej od jego poezji)^{1 2 3 4}.

Powstaje problem, w jakich układach literackich kształtują się grupy sytuacyjne, w jakich zaś — grupy programowe. Przywoływane tu przykłady Skamandra i Awangardy pozwolą tę sprawę w jakiejś mierze wyjaśnić, różnice pomiędzy nimi nie mają bowiem charakteru przypadkowego, wynikają z tego m. in., że powstaniu obydwu grup, mimo niewielkiej różnicy w czasie ich uformowania, odpowiadają już przekształcone sytuacje literackie, że obydwa zespoły kształtowały się już w nieco innych warunkach. Opis krystalizowania się Skamandra, nawet tylko przygodnie porównany z procesami formułowania Awangardy Krakowskiej, pozwoli odpowiedzieć na postawione pytanie.

1

SKAMANDER — GRUPA SYTUACYJNA

2

Nie ulega wątpliwości,- że faktem sprzyjającym powstaniu Skamandra jako grupy sytuacyjnej było to, że uformowała

3

| Trafną paralelę między Skamandrem a Awangardą przeprowadził K. Troczyński w artykule: Próba bilansu „Skamandra” (Z dziejów najnowszej poezji polskiej), „Tęcza” 1938, nr 2; Awangarda powstała jako grupa walcząca o realizację określonych ideałów estetycznych, postępu w sztuce itd., była świadomą organizacją twórców. Skamander zaś był, według krytyka, organizacją o charakterze raczej towarzyskim, mającą swoją „strategię literacką”. Z czynników istotnych elementem wiążącym

4

był _ według Troczyńskiego — tylko entuzjazm dla poezji rosyjskiej.