DSC00619 (8)

856

LITURGIKA

historii rytów. Pomocą staje się publikacja źródeł przez C. de Verta (zm. 1708), P. La Brune'a (zm. 1729), J. Grancolasa (zm. 1732).

Zamiar ujednolicenia liturgii podjęty przez Tridentinum powoduje interpretację rubrycystyczną (G. Catalani, G. M. Cavalieri). P. Lam bert in i, późniejszy pap. Benedykt XIV (zm. 1758), łączył kierunek historyczny z prawniczym.

W okresie oświecenia pojawiła się pastoralna interpretacja liturgii: V. A. Winter, J. B. Hirscher, J. M. Sailer i in. W latach trzydziestych XIX w. ukazują się podręczniki 1. traktujące ją jako samodzielną dyscyplinę, w ujęciu historyczno--teologiczno-pastoralnym: F. X. Schmid (1800-1881), A. A. Hnogek (1799-1866), L. Eisenhofer (1871-1941). Podobne zjawisko zaznacza się we Francji (Solesmes - P. Gućranger), w Anglii (Ruch Oksfordzki, od 1833 J. H. Newman, —> Bradshaw Society - od 1890 towarzystwo międzynarodowe). Trzeba uznać pewien wpływ racjonalizmu na całościowe ujęcie 1., chociaż oświecenie dało 1. orientację pastoralną i podkreślało wymiar budowania moralnego, które stało się częścią 1. Silny nacisk na opus operatum we wcześniejszych wiekach prowadził do uwydatniania opus operantis. Równocześnie ten okres charakteryzował się tendencją do upraszczania, uwydatniania charakteru wspólnotowego liturgii, żądania jej „rozumienia”.

Dopiero w XIX w. doszło do opracowania metodycznego 1. F. X. Schmid w trylogii Liturgik der christkatholischen Religion „uzyskał” dla 1. status nauki autonomicznej, podstawowej dyscypliny teologicznej (podobnie jak teologia dogmatyczna, moralna i prawo kanoniczne). Upominał się też o aktywny udział wiernych. Pod względem metodologicznym odnotować należy metodę krytyki historycznej (dzięki naukom historycznym oraz archeologii), co w pierwszych dziesiątkach XX w. zaowocuje ukazaniem się największej encyklopedii liturgicznej: Dictiormaire d'archeologie chretienne et de liturgie (P 1907—1953, 15 części w 30 woluminach).

Pod koniec XIX w. pojawił się —» Ruch Liturgiczny, który wywarł silny wpływ na kształt 1. W początkach XX w. jego wybitnymi przedstawicielami byli: R. Guardini, O. Casel, którzy opowiadali się za teologicznym traktowaniem 1. A. Baumstark z kolei wzywał do historycznych badań w 1. Kierunek ten umocnił się dzięki pracom J. A. Jungmanna, badaniom historycznym i historii kultury A. L. Meyera, pracom F. J. Dolgera. Th. Klausera. Guardini w Ober die systematische Methode in der Liturgiewissenschaft (JLW 1 [1921] 97-108) domagał się nie tylko studiów historycznych, ale i teologicznych. Celem 1. systematycznej jest Kościół żywy, ofiarujący, modlący się w rzeczywistym wykonywaniu kultu. Guardini postulował poszerzenie badań o aspekty psychologiczne. Przedmiotem badań 1. jest wykonywanie kultu od strony historycznej, prawnej, formalnej i duchowej. Wiedza liturgiczna jest egzaminem metodycznym Kościoła w jego życiu i modlitwie. Badacz ten żądał dla 1. statusu autonomicznego, a nie przyporządkowania jej naukom historycznym czy pastoralnym. Dzięki temu zainspirował rozwój teologii liturgii. A. Wintersieg wystąpił z projektem 1. pastoralnej (jako nauki). Te nazwiska wprowadząją w samo serce Ruchu Liturgicznego i w odnowę liturgiczną po Vaticanum II. W każdym kraju pojawiło się wówczas wielu wybitnych uczonych uprawiających w większości I. w ujęciu teologicznym, choć nie wyłącznie, zgodnie z życzeniem Soboru.

W ramach Ruchu Liturgicznego podkreślić należy stanowisko Piusa XII zawarte w enc. —» Mediator Dei et hominum, uważanej za magna charta tego Ruchu. Papież wyraził uznanie dla L jako nauki, ale zgłosił pewne zastrzeżenia co do