DSC04166

1'CJCICN - Nit POI.MKI I WY/,V 183 ^VNV fl|{f IlllUlWf łPOŁif-OCIIf,

nu* w tej ^ct<J»c> Nitu 1 olakicgo napotyka Nit; liczne zaburzenia osadów giarstych, tt/ tło ml ocen u wiecznie. W dyskusji na lemat genezy tych zaburzeń są wy po w la dane przeciwstawne poglądy. Jako przyczyny zaburzeń st| wymieniane procesy tektoniczne lun znaczne spiętrzanie przez liplolnd (szczególnie studiułu mazowiecko-podlaskiego) albo rozważa się zespoły rożnych przyczyn (J. Gołąb, 1931; B. Krygowski, 1952a, c;

1< Potnicki, 1980; S. Poltowicz, 1961; J. Łyczewska, 1964; C. Pachucki, 1032). Nic wchodząc w zagadnienie pierwotnej genezy Wzgórz Trzebnickich trzeba podkreślić (dotyczy to całej zachodniej części Niżu Polskiego) znaczną zaburzającą rolę transgredującego iądolodu stadiału mazo-wiecka-podlaskiego. Jako wskaźnik stratygraficzny zaburzenia te nie mają jednak zasadniczego znaczenia, gdyż w tej strefie są możliwe różne wcześniejsze zjawiska dające podobne efekty.

Do fazy maksymalnej stadiału mazowiecko-podlaskiego należą również osady ozów i innych form szczelinowych, które w znacznej większości powstają wewnątrz masy lodu lodowcowego. Piaski ze żwirami ozów osiągają w osiowej części wzgórz miąższość przekraczającą 10 m.

Kolejna młodsza faza stadiału mazowiecko-podlaskiego, nazwana fazą grójca (S. Z. Różycki, 1961b, 1967a, 1972a), pozostawiła osady nie tylko w okolicy tej miejscowości, ale i w innych regionach, zapewne kolo Rawy Mazowieckiej, gdzie reprezentuje ją odrębny cienki poziom gliny zwałowej (poziom B — K. Balińska-Wuttke, 1965). W dorzeczu Widawki odpowiednikiem fazy grójca mogłyby być osady V ciągu morenowego — Galkowie (M. D. Baraniecka, S. Skompski, 1967), a na wschód od Wisły osady fazy puznówki (S. Gadomska, 1959, 1966b).

Osady omawianej fazy są reprezentowane przede wszystkim przez piaski i żwiry moren czołowych dochodzące we wzgórzach do 10—15 m miąższości (dorzecze Widawki), gliny zwałowe miąższości 1—3 m (okolice Rawy Mazowieckiej i Puznówki), a także osady wodnolodowcowe (piaski z domieszką żwiru) i zastoiskowe (piaski i mułki), przeważnie niewielkiej, kilkumetrowej miąższości, oddzielające fazowy poziom gliny zwałowej od starszych warstw glacjalnych lub występujące na bezpośrednim przedpolu zasięgu Iądolodu.

Bardzo charakterystyczne dla fazy grójca są osady ozów. W wielu miejscach występują one na zapleczu moren czołowych, jak np. w Grójcu i Zalesiu (B. Zaborski, 1926; Z. Michalska, 1971, 1977; M. D. Baraniecka, 1977), w Złotej koło Rawy Mazowieckiej (K. Balińska-Wuttke, 1961,1965) oraz w Antoniówce i Janowie w dorzeczu Widawki (M. D. Baraniecka, 1971b). Wykazują one charakterystyczną budowę, składającą się mianowicie z dwóch zespołów warstw. Zespół dolny, osadzony w wyciętej w podłożu rynnie, rozpoznano po raz pierwszy w Grójcu (S. Z. Różycki, materiały rękopiśmienne), a zespół górny tworzy pagórek ozu. Z. Michalska (1971, 1977) w ozach Grójca i Zalesia wyróżnia w dolnym zespole subglacjalnym liczne serie sedymentacyjne. W profilu pionowym lepiej poznanych fragmentów ozów zespół dolny jest zbudowany z wo-dnolodowcowych piasków ze żwirem i żwirów dobrze wysegregowanych i pozbawionych większych domieszek pyłu. Miąższość warstw zespołu dolnego wynosi 15—25 m. W Grójcu w ich spągu, a więc w dnie rynny, występuje parometrowy poziom mułków o charakterze zastoiskowym. W stropie zespołu dolnego występują drobnoziarniste piaski bocznie przechodzące w piaski zastoiskowe, a następnie mułki warwowe. Górny

I