DSC04551 (4)

40 Rozd:<al 2. Teorie rozwoju w ciągu tycia

40 Rozd:<al 2. Teorie rozwoju w ciągu tycia

Składniki osobowości id, ego i su per ego. Freud wysunął hipotezę, Iż łd jest systemem pierwotnym, odziedziczonym, i że stanowi ono instynktowny aspekt .łmjrńwiratu" osobowości *. łd zawiera prymitywne popędy aktywizujące nasze potrzeby fizjologiczne, takie jak potrzeba pokarmu, płynu, seksu i ciepła. W id mieszczą się wszystkie emocje i nadają one nowy wymiar temu. co Freud opisał jako .nieświadome sity motywacyjne'

iTEHAKCJA TEDZICZNOŚCI TODOWISKA gledniając znaczę- t opędów mstynkto- j i. jak postrzegasz ) Freuda w opnie 1o problemu na- i chowanie? I po- j w jaki sposób j pigenetyczRa 1 vyjaśnić jego j rojową?

Freuda Teoria Osobowości

Freudowskie poziomy Świadomości. Jedną z głównych tez Freuda było przętą*. naroe ze jednostki zazwyczaj me są świadome ukrytych przyczyn własnego zachowania Założył on że aktywność umysłowa musi przebiegać na trzech różnych poziomach Pierwszy- z nich nazwał poziomem świadomym Posłużył się tym terminem cSa określenia tego o czym człowiek myśli lub czego doświadcza w danym momencie. Bezpośrednia świadomość własnego otoczenia jest krótkotrwale. Świadome myśli człowieka płyną jek woda w strumieniu, stąd zjawisko to jest czasem nazyyv«ne naszym stmmienem świadomości.

Poziom drugi nazywany jest przedświadomym i odnosi się do całej, nagromadzonej przez jednostkę wiedzy i pamięci, która może zostać przesunięta na poziom świadomy. Na przykład jeśli zapytamy cię, jaki jest twój domowy numer telefonu, jesteś w stanie wydobyć go ze swojej przedświadomości, nawet jeśli nre myślałeś o mm podczas

czytam* tego zdania

Trzecim poziomem jest poziom nieświadomy, ogromny obszar irracjonalnych zyczert wstydliwych popędów me akceptowanych społecznie pragnień seksualnych, lęków I uczuć agresywnych oraz wypartych (zepchniętych w nieświadomość w cefci zapomnienia) myśli, które są źródłem lęku Ponieważ uczucia te są dla nas bardzo zagrażające, dlatego trzymamy je uwięzione w nieświadomym umyśle. Kiedy śpimy, te uczucia i popędy są czasami ujawniane, ale zwykle w sposób tak zniekształcony, z® ich me rozpoznajemy jednak wszystkie te przekonania, popędy, pragnienia itp. są czynnikami motywującymi zachowanie i wywierają na nas wpływ w pewien nieświadomy sposób-

Id zawiera sity napędzające życie organizmu. Jedną z takich dynamicznych sił jest libido, które dostarcza energii libidinalnej (tac libido - pożądanie lub pragnienie}³. Kiedy energia, której źródłem jest libido, wzrasta, wówczas podwyżS2& się takie poziom napięcia i pojawia uczucie dyskomfortu Aby ustąpiło ono, poziom napięcia musi zostać skutecznie obniżony Rozładowanie napięcia wywołuje poczucie zadowp* / iema i przyjemności, id funkcjonuje kierując się zasadą hedonizmu (zasadą przyjemności), która pod wieloma względami stanowi przedłużenie homeostazy (tendencji ciała do utrzymywania wewnętrznej równowagi). Ten hedonistyczny popęd skłania organizm do poszukiwania tego. co dostarcza przyjemności i unikania tego, co

■' Określenie triumwirat osobowości me służyć, jak sądzę, wyeksponowaniu struktura^ nej i funkcjonalnej analogii pomiędzy wyróżnionymi przez Freuda trzema główrymi systemem! osobowości (id. ego i superego), a przymierzem trzech osób sprawujących władzę (przyp. tłum)

¹ Freud stworzył dwe dualistyczne teorie poglądów W pierwszej z nich pochodzącej z okresu 1910-1915 zaWadat istnienie dwóch eh rodzajów: popędów seksualnych lub sarnozachowMsęjjiljl (tzw popędy ego). W ostatecznej wersy teorii popędów pochodzącej z 1920 roku połączył je w jedną giupę popędów życia, wprowadzając jednocześnie popędy śmierci Popędy żytka (Rp. głód, pragnienie, seks) mają służyć przetrwaniu jednostki i rozmnażaniu gatunku. Według Freuda, libido stanowi formę energii, za której pośrednictwem popędy życia wykonują te funkcja (przyp

powoduje jakąkolwiek przykrość Działające fis pozwu© nieświadomym słły id ukierunkowują organizm na uzyskania doraźnego zaspokojenia jego prymitywnych, biologicznych potrzeb Freud opisuje funkcjonalny związek pomiędzy poziomem napięcia a natężeniem motywacji. Pozbawieni napięcia nie mamy żadnej motywacji, ale w miarę pojawiania się jakiejś biologicznej potrzeby, wzrasta też poziom napięcia, co zwiększa naszą motywację do zaspokojenia tej potrzeby.

Freud byt przekonany, z# niemowlę przez pierwsze osiem miesięcy swojego żyda do chwili, w której rozpoczyna się stopniowy i stały rozwój ego, funkcjonuje jedynie na poziomie id Aż do tego momentu id całkowicie kontroluje zachowanie dziecka A zatem, kiedy wskutek bólów głodowy oh, zmoczonych pieluch, kotki łub innych bodźców wywołujących napięcie, jego wewnętrzny poziom wzrasta, niemowlę będzie krzyczało aż do momentu, w którym poziom napięcia nie zmieni się i me przejdzie w stan możliwy do zaakceptowania lub przyjemny

Za pośrednictwem ego organizm nawiązuje kontakt ze środowiskiem zewnętrznym Zadaniem ego jest zaspokojenie pragnień i wymagań id, a później superego W miarę rozwoju, ego uczy się funkcjonowania na zasadzie rzeczywistości, oznacza to. iż uczy się wybierać możliwe do osiągnięcia cele przed rozładowaniem napięcia łub energii, co sprawia, iż ego jest bardziej efektywne Jednak Freud uważał, ze ego pozostaje w służbie id, nie stanowiąc ani oddzielnej, ant suwerennej jednostki Według Freuda ego istnieje po to. aby zostały zrealizowane dodatkowe cele rd. W dłuższej perspektywie zachowanie akceptowane społecznie może okazać się bardziej korzystne dla organizmu, niż zachowanie dostarczające doraźnej gratyfikacji Jednak dopóki pierwszy rodzaj zachowania nte zostanie wyuczony, niemowlęta, dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolaki funkcjonują na poziomie .daj mt", pragnąc każdej rzeczy dla siebie natychmiast i ujawniając małą tolerancję dla bardziej akceptowanych zachowań. Dojrzałość ego jest - częściowo - procesem ograniczania wymagań id, dopóki me będą one mogły zostać zaspokojone zgodnie z obyczajami tradycjami i wartościami danej kultury.

Trzecim komponentem Freudowskiego systemu osobowości jest superego. które pojawia się wtedy, kiedy dziecko ma około 5 lat. Oziała ono w myśl zasady, którą można nazwać zasadą doskonałości (moralności). Superego składa się z uzewnętrznionych nauk moralnych pierwotnie narzuconych przez daną rełigię. społeczeństwo i rodzinę. Superego jest podobne do id pod tym względem, iż wywiera przeważnie nieświadome naciski na ego Świadoma kontrola nad popędami id sprawia, iż superego przypomina także ego pod względem rozległości sprawowanej kontroli nad żądaniami id. Dziecko, które kradnie bez jakichkolwiek skrupułów, ponieważ pozwalają mu na to jego zasady, będzie oceniać szanse tego zachowania tub - w najlepszym wypadku - będzie jedynie przewidywać ewentualność bycia schwytanym ¹. Dziecko, które ma wpojoną zasadę mówiącą, że kradzież jest zachowaniem złym i którego superego jest rozwinięte w stopniu wystarczającym, aby posługiwać się tą zasadą będzie dręczone przez sumienie i będzie doświadczało takich uczuć, jak poczucie winy, żal i skrucha. Te ostatnie emocje będą pochodzić z ego idealnego, tej części superego, która sprawia, iz jednostka czuje się dobrze, zachowując się zgodne z własnymi, uwewnętrznionymi zasadami.

A zatem, na podstawie powyższych wywodów zachowanie może być zdefiniowane jako rezultat interakcji trzech składników osobowości i ićh związku ze światem zewnętrznym, przy czym każdy z tych komponentów dąży do osiągnięcia jakiegoś rodzaju satysfakcji psychicznej poprzez bezpośrednie wywieranie wpływu na za¹

1

Próba zapanowania nad konfliktami i uczuciami poprzez nadanie im odpowiednia) formy intelektualna) (trzeźwa ocena szans sukcesu) to tzw Infotekfoałizącja - jeden z mechanizmów obronnych (przyp. tłum).