DSCF0058

Rozdział I

Autor i dzieło

Zarys biografii

W 1667 roku, na początku listopada, poprowadzono pewnego Rosjanina, byłego poddiaczego Poselskiego Prikazu, Grigorija Karpowicza Kotoszychina, na miejsce kaźni za bramą Południowego Przedmieścia Sztokholmu. Tam też go ścięto. Ciało zabrano do Uppsali i przekazano do dyspozycji anatoma, mistrza Olafa Rudbecka, który dokonał sekcji zwłok; kości G. K. Kotoszychina połączono miedzianymi i stalowymi drutami i zachowano jako eksponat dla teatru anatomicznego. Szkielet G. K. Kotoszychina widział w Uppsali jeszcze w 1682 roku Olaf Barckhusen, pierwszy biograf Rosjanina i tłumacz jego dzieła na język szwedzki. Na końcu krótkiej biografii Kotoszychina uczony Szwed napisał: „Sic et talem finem habuit vita Selitzki [takiego nazwiska używał G. K. Kotoszychin po ucieczce z Rosji - H. Ł.], Viri qvondam [sic!] Ro-xolani, Ingenio incomparabili"¹.

Aby wyjaśnić, kim był człowiek ścięty w Sztokholmie, który zasłużył na tak pochlebne epitafium: „Vir ingenio incomparabili" (Mąż o niezrównanym rozumie), trzeba się cofnąć o ponad trzydzieści lat do Moskwy, stolicy Carstwa, w którym panował wtedy car Michaił Fiodo-rowicz Romanow, pierwszy władca z dynastii, która przez ponad dwieście lat władała w Rosji.

O biografii G. K. Kotoszychina wiemy nadal niewiele. I nie jest to wcale dziwne. Nie był człowiekiem wysokiego stanu, nie zajmował stanowiska pozwalającego na podejmowanie decyzji. Jego droga kariery wewnątrz stanu urzędniczego państwa moskiewskiego załamała się po 1664 roku. Był urzędnikiem niskiej rangi i nawet jeżeli faktycznie speł-niał poważniejsze funkcje, pozostawał w cieniu osób wyższych rangą,

H. KopKyHOB, H. KananoB, IlpeducAodue ko Bmopouy usdauuio (1859), w. O Poc ^C“^{u 6} WpcmBoBanue Aackcch MuxciuAp6uw. Conunenue Ppuzopun Komoiuiuum, Iwafl.J apcyKOB, M3flaHwe MeTBepToe, CaHKT-IleTep6ypr 1906, s. XXI.