DSCF5081 (3)

O PIERWSZYCH BALLADACH MICKIEWICZA 73

Oto w wieńcu liii je,

Ach, czyjeż to są, czyje?

Kto mój mąż, kto kochanek?

—, a nie wie, że wzywa w ten sposób męża-mściciela, chociaż ostrzega! ją pustelnik:

I mąż twój nie powróci,

Chyba zawołasz sama.

Nie jest to ślepe zrządzenie losu, 'wynik fatalnego zbiegu okoliczności. Przypadek, który działa tu w postaci lilij rwanych na grobie, występuje jak gdyby na mocy upoważnienia nadprzyrodzonych wyroków Bożych, nadających głębszy sens zdarzeniom pozornie niezwiązanym ze sobą i wymierzających słuszną karę tam, gdzie zawodzi sprawiedliwość urządzeń doczesnych. *:W ten sposób element cudowności, świat „dziwów⁴⁴ tej ballady znajduje podwójne uzasadnienie: psychologiczne, jeśli chodzi

0    rzekome ^przywicłzenia" winowajczyni, nękanej wyrzutami sumienia,

1    religijno-etyczne, jeśli chodzi o finałowe rozwiązanie wątku za pomocą interwencji upiora.

I tu raz jeszcze mamy okazję spostrzec, jak się gruntownie zmieniają w rękach Mickiewicza dawno zbanalizowane rekwizyty poezji sentymentalnej. Przedstawicielem tego świata „dziwów⁴*, wkraczającego w rozwój wątku ballady, jest postać pustelnika, nieznana ani wersjom „gminnego¹⁴ pierwowzoru Lilij, ani tradycji pieśni ludowej w ogóle. Metrykę jego