DSCN1247

ARCHEOLOGIA XVI 1965

ODDZIAŁYWANIA RZYMSKIE NA PÓŁNOC OD DUNAJU

archeologicznym i numizmatycznym. Pozwoli to uzyskać bardziej zróżnicowany obraz naszego obszaru także pod względem zaawansowania poziomu wymiany.

Strefy handlu rzymskiego. Wnioski z analizy różnych przejawów oddziaływań rzymskich w dziedzinie gospodarczej, a zwłaszcza w zakresie handlu, pozwalają na ich uszeregowanie przestrzenne. Można tu wydzielić w przybliżeniu cztery strefy różniące się nie tylko odległością od Dunaju, lecz także obecnością obiektów rzymskich, zakresem działalności kupców, przedmiotami importu, wreszcie nasileniem pie-poszczególnych regionów pomiędzy Dunajem a Bałtykiem. Jest rzeczą zrozumiałą, że oddziaływania rzymskie znajdowały podatniejszy grunt wśród tych plemion, które były na wyższym szczeblu rozwoju w porównaniu z bardziej zacofanymi sąsiadami Dlatego też na obszarze dzisiejszej północnej części Dolnej Austrii, Czech, Moraw i Słowacji, których mieszkańcy przejęli dziedzictwo celtyckie, wpływy rzymskie poczyniły największe postępy, jak można wnioskować z charakteru kultury materialnej asymiłującej wzory' południowe ⁶⁹. Zwłaszcza w pogranicznych terenach naddunajskiej części Austrii i Słowacji, gdzie prawdo-

Tabela II. Strefy handlu rzymskiego pomiędzy środkowym Dunajem a Bałtykiem

Strefa handlu Pogranicz nego	Odległość od Dunaju (w km)	Obszar Miejsca handlu		Ludzie zajmujący się handlem	Pieniężna 1 Przedmioty importu ; funkcja monet
	ok. 50	Zadunajska część Austrii, południowe Morawy, południowa Słowacja	rzymskie miasta, osady, stacje, strażnice i położone obok nich targowiska	rzymscy kupcy i ich pośrednicy oraz ludność pograniczna, która przybywa do ośrodków rzymskich	| wszystkie rodzaje, a 1 zwłaszcza ceramika naczyniowa, lampy, naczynia brązowe i szklane, wino; większy odsetek wyrobów no-rycko-pannońsk ich	bardzo wysoka
Bliskiego	50—200	Czechy, północne Morawy, Słowacja północna	nieliczne stacje lub faktorie rzymskie, osady miejscowe i targowiska	rzymscy kupcy i ich pośrednicy przybywający do miejsc handlu, gdzie zbiera się ludność miejscowa	wszystkie rodzaje, a zwłaszcza terra sigil-lata, naczynia brązowe, zapinki	wysoka
Dalekiego wzdłuż głównych szlaków	ponad 200	Śląsk, Małopolska, wschodnia Wielkopolska, Pomorze	targowiska i osady miejscowe, faktorie rzymskie	rzymscy kupcy i ich 1 pośrednicy przybywający do miejsc handlu, gdzie zbić-ra się ludność miejscowa	głównie naczynia brązowe, terra sigillata, szkło, ozdoby, zapinki	średnia
Dalekiego poza głównymi szlakami	ponad 200	Zachodnia Wielkopolska, Mazowsze Mazury	targowiska i osady miejscowe	pośrednicy (?) kupców rzymskich przybywający do miejsc handlu	głównie naczynia me- i talowe i ozdoby	niska

niężnej funkcji monet. Bliższą charakterystykę tych stref przedstawia tabela II. Uwidacznia ona, pomimo pewnych odrębności, także cechy wspólne z jednej strony dla handlu pogranicznego i bliskiego, a z drugiej dla obu stref handlu dalekiego.

HI. Czynniki kulturowe. Intensywność przenikania. a także przyswajania wpływów rzymskich w niemałej mierze zależała od tego, jaki stopień gospodarczego i społecznego rozwoju reprezentowała ludność

** W. Zwikker, Studien zttr Markussaule, s. 30, tam w notce 20 cytowana dalsza literatura.

podobnie przetrwały resztki ludności celtyckiej lub dackiej, istniały dogodne warunki dla romanizacji. O tym, że Rzymianie umieli je wykorzystać, świadczą pozostałości szeregu osad, cmentarzy i innych obiektów, wśród których dominują przedmioty (cegły, naczynia ceramiczne, metalowe, szklane, narzędzia, ozdoby) typowe dla takich samych stanowisk w Pannonii ⁷⁰ Natomiast Jazygowie i Sarmaci, którzy na stepowych obszarach pomiędzy Dunajem a Cisą nie natrafili na tak silne podłoże celtyckie, jak ich północni sąsiedzi,

⁷⁰ Dla Słowacji zestawił je V. Ondrouch, limes tomanus.... a dla północnej części Dolnej Austrii i Moraw H. J. Eggcrs, Der rdmiscfie Imports. 139—140 i 145—147.

19